Γράμμα από τη Θεσσαλονίκη. Το χρονικό της επιστροφής στη Βέροια

Της Ελένης Δημητριάδου

     Έβρεχε βεροιώτικα, μελαγχολία και ερημιά στους δρόμους, μεσημέρι Παρασκευής. Κατηφορίζω τη Μητροπόλεως μόνη κάτω από μια ομπρέλα. Βρέχει και βρέχονται τα μάτια μου, κλαίω αλλά κανείς δεν το καταλαβαίνει. Τι ωραία δικαιολογία η βροχή η βεροιώτικη! Τα βρεγμένα μάτια κοιτάζουν αχόρταγα να κατασπαράξουν όλα όσα ονειρευόμουν, όλα όσα έζησα.

Πάω κι έρχομαι στη γειτονιά μου. Η Μητρόπολη, το σπίτι του Δεσπότη, ο ναός. Πόσο μικρός μου φαίνεται τώρα! Να το σπίτι «μας». Η πολυκατοικία «μας». Μητροπόλεως 34. Υπάρχει ακόμη το κατάστημα ηλεκτρικών ειδών «Χατζηκοκόλη» του ιδιοκτήτη. Θα ανέβω. Η πόρτα ανοιχτή. Κάτι διαφημιστικά πλακάτ ασχημαίνουν το πλατύσκαλο. Επάνω κρέμεται ακόμη το φωτιστικό - κινέζικο φαναράκι που ήταν της μόδας στη δεκαετία του 60. Η κουπαστή της σκάλας ξύλινη στρογγυλεμένη όπως τότε. 

(Η είσοδος της πολυκατοικίας και του διαμερίσματός μας)

Γράμμα από τη Βέροια. Αναμνήσεις από τα θερινά μαθήματα στην Αγγλία.

Της Άρτεμης Καλογήρου

     Στην ζωή μου έχω κάνει πολλά ταξίδια, στην Ελλάδα, την Ευρώπη, την κοντινή Ασία και την Βόρειο και Νότιο Αμερική, όμως το ταξίδι στην Αγγλία με τους φίλους από τα Αγγλικά και την καθηγήτριά μας, το 1969, σε ηλικία δεκατεσσάρων χρόνων, μου έχει μείνει αξέχαστο. Ήταν μεγάλη τύχη για μένα, ένα παιδί της πολυκατοικίας, που δεν έπαιξα στην αλάνα, δεν πήγα ούτε μια μέρα στους προσκόπους, να έχω μια υπερδόση περιπέτειας διάρκειας πέντε εβδομάδων.

     Κατακαλόκαιρα ξεκινήσαμε πέντε παιδιά από την Βέροια μαζί με την καθηγήτριά μας, από τον σταθμό των τραίνων της Θεσσαλονίκης, με ντιζελοκίνητο τραίνο και μετά από δύο περίπου εικοσιτετράωρα, διασχίσαμε την τότε Γιουγκοσλαβία, την Αυστρία και περάσαμε στην Γερμανία. Στον σταθμό της Κολωνίας αλλάξαμε τραίνο. Ο νέος μας προορισμός ήταν το λιμάνι της Οστάνδης στο Βέλγιο. Εκεί μετά από περίπου 20 ώρες επιβιβαστήκαμε στο πλοίο, ένα πλοίο πολύ μεγάλο, που μέσα σε μια νύχτα διασχίσαμε την θάλασσα της Μάγχης. Μολονότι καλοκαίρι στο κατάστρωμα είχε τόσο πολύ κρύο, που δεν βγήκαμε καθόλου έξω. Τα ξημερώματα είδαμε τις Λευκές απότομες πλαγιές από κιμωλία του Ντόβερ. Από το Ντόβερ με τραίνο φτάσαμε στο Μάργκεϊτ, θερινό παραθαλάσσιο παραθεριστικό προορισμό της νότιας ανατολικής Αγγλίας. Αίσθηση μου έκανε που ανέπνεα το Βρετανικό θαλάσσιο αεράκι.

Γράμμα απ' το Στρατό. Φαντάρος προς φαντάρο

Του Παντελή Γουλάρα

     Ένα πραγματικό γράμμα περιλαμβάνει η σημερινή δημοσίευση. Ένα γράμμα που στάλθηκε και παραλήφθηκε 35 χρόνια πριν. Αποστολέας εγώ, που υπηρετούσα τότε τη στρατιωτική μου θητεία, σε μονάδα της Θεσσαλονίκης. Παραλήπτης ο φίλος Κρέων που υπηρετούσε σε μονάδα της Αττικής.

     Με τον Κρέοντα ξεκινήσαμε μαζί τη θητεία μας στο κέντρο κατάταξης, στο Κιλκίς, το Νοέμβρη του 1981. Από την αρχή σχεδόν διαπιστώσαμε ότι είχαμε κοινές απόψεις και ιδέες, τα ίδια γούστα στη μουσική και την τέχνη γενικά, και αντιμετωπίζαμε με τον ίδιο τρόπο τα θέματα του στρατού. Φυσικό ήταν να κάνουμε και παρέα καθημερινά, που εξελίχθηκε σε μια δυνατή φιλία. Το Γενάρη του 1982 πήραμε μετάθεση για διαφορετικές μονάδες και για μικρό διάστημα δεν είχαμε επικοινωνία. Μέχρι το Μάρτη όταν δέχθηκα ένα τηλεφώνημα από τον Κρέοντα.

     Το γράμμα στάλθηκε λίγο μετά. Δυστυχώς από κει και μετά χάσαμε ο ένας τα ίχνη του άλλου. Μέχρι το 2015 όταν χάρις στο Facebook και σ' έναν κοινό φίλο, ξαναβρεθήκαμε. Φανταστείτε την έκπληξή μου όταν διαπίστωσα ότι ο Κρέων είχε κρατήσει στο αρχείο του εκείνο το γράμμα. Αυτό το ίδιο που δημοσιεύεται σήμερα. Είναι ακριβώς το ίδιο, μόνο που έχει εκσυγχρονιστεί η ορθογραφία, έχουν μπει αντί ονομάτων τα αρχικά, όταν γίνεται αναφορά σε κάποια πρόσωπα (για ευνόητους λόγους) και έχουν απαλυνθεί δυο εκφράσεις στα πλαίσια μιας κάποιας πολιτικής ορθότητας που υπάρχει σήμερα και δεν υπήρχε τότε.

Γράμμα από την Αθήνα. Η συλλογή των κουμπιών μου

Της Έφης Χασιακού

     Ήμουν δεν ήμουν 8 χρονών, όταν ο κύριος Ιωσήφ συνταξιοδοτήθηκε και έκλεισε το κουμπάδικο – είδη ραπτικής, που είχε κάπου στην Οσία Ξένη στην Νίκαια. Ό,τι εμπόρευμα είχε απομείνει, από αυτό το παραμυθένιο μαγαζί, το μετέφερε σε ένα μικρό δωματιάκι, κάτι σαν πλυσταριό, στην ταράτσα του σπιτιού που μέναμε.

     Η παιδική μου περιέργεια και φαντασία δεν με άφηναν να ησυχάσω.

     - Τι να έχει άραγε μέσα στο δωματιάκι;

     - Να έχει πραγματάκια που θα με ενδιαφέρουν ή θα είναι για τους μεγάλους;

     - Θα βρω κάτι και για μένα;

     Έτσι δειλά δειλά άρχισα να ανεβαίνω στην ταράτσα, χωρίς όμως να τολμώ να μπω μέσα στο γεμάτο μυστήριο δωμάτιο, μόνο έριχνα φευγαλέες ματιές από τα τζάμια των μικρών παραθύρων.

     Ώσπου μια μέρα που έλειπε από το σπίτι ο κύριος Ιωσήφ ανέβηκα στην ταράτσα αποφασισμένη να εξερευνήσω τα άδυτα του μικρού πλυσταριού.

     Έμεινα έκθαμβη!

Letter from Thessaloniki. Memories from the school years in Veria. Mrs Yola

By Eleni Dimitriadou

     Mrs Yola was the teacher of the 3^rd Class of the 1^st Primary School of Veria, during the school year 1963-64. Single - “a 39 years old maiden” according to the title of the old Greek movie, medium height, with an air of nobility, seamlessly brushed and always elegantly dressed.

     Our classroom, was the only one, that was housed in a storage shed at the school yard corner, isolated from the enormous and imposing main building, where nowadays, the Town Hall is located. I remember water dropping from the roof in the rainy days, and we the students, having the duty to collect the water in basins. The irony is, that our teacher, had turned this booth, to a branch of her brother's political office, or at least this is what it seems in my child eyes. Her brother was a member of the Greek Parliament representing the Imathia prefecture. Ordinary women, facing their problems, asking for assistance, would visit her. And she used to ask them to sit close to her desk, to hear carefully to what they had to say, and then, she was talking and talking and talking. She was a teacher in the political marketing too. At the end they would leave the room relieved, with hope in their eyes.

Γράμμα από τη Θεσσαλονίκη. Το καροτσάκι στον Αλιάκμονα

Της Ελένης Δημητριάδου

     Κάποτε, στη δεκαετία του ’60, ήταν πολύ της μόδας τα μικρά κοριτσάκια να έχουν ένα καροτσάκι για τις κούκλες τους. Το καροτσάκια αυτά ήταν συνήθως ξύλινα ροζ χρώματος, ένα πολύτιμο αξεσουάρ που βοηθούσε τις μικρούλες να ονειρεύονται ότι είναι μαμάδες που βγάζουν τα μωρά τους βόλτα ή τα νανουρίζουν. Αυτή η μίμηση των μαμάδων ήταν για μένα και τις φίλες μου, την Έλλη και τη Μαριάννα, από τα αγαπημένα μας παιγνίδια, και βέβαια το πιο κατάλληλο για κορίτσια που μεγαλώνουν μέσα σε διαμερίσματα. Το λέγαμε «σπιτάκια» ή «κουμπάρες», και καμιά φορά επαναλαμβάναμε ένα διάλογο προσποιούμενες τις μαμάδες που κάνουν επίσκεψη η μια στην άλλη: «Τακ-τακ!», «Ποιος είναι;» «Εγώ, η κυρία κουμπάρα», «Βρε καλώς την, την κουμπάρα!», «Ματς, μουτς!». Οι κουμπάρες έπρεπε να είναι εφοδιασμένες με την κούκλα τους, τα αξεσουάρ της και ίσως και κανένα σερβίτσιο τσαγιού. Δεν ήταν εύκολη υπόθεση να είσαι κουμπάρα! Μερικές φορές μάλιστα, οι διαπραγματεύσεις για να μοιράσουμε τους χώρους - ποιο θα είναι το σπίτι της καθεμιάς (το πλυσταριό ή οι αποθήκες) - μας έτρωγαν τόσο χρόνο που στο τέλος παρατούσαμε το παιχνίδι νευριασμένες. 

     Στο σπίτι μας δεν υπήρχε καροτσάκι. Η αδελφή μου δεν είχε ποτέ: δεν ξέρω πώς τα βόλευε με τα παιγνίδια της, αλλά αν λάβουμε υπόψη ότι έζησε την παιδική της ηλικία σε κανονικά σπίτια με αυλές και αλάνες κατάλληλες για παιγνίδι, μάλλον δε θα της είχε στοιχίσει πολύ. Εγώ από την άλλη πλευρά, έξι χρόνια μικρότερη, σκλαβώθηκα από τα 5 μου χρόνια σε ένα διαμέρισμα που διέθετε μόνο μπαλκόνι, με δεδομένο ότι η κοινόχρηστη πίσω αυλή ήταν στην πραγματικότητα ένας κήπος καλά φυτεμένος και απαγορευμένος για παιγνίδια και τρεχαλητά.

Γράμμα από τη Θεσσαλονίκη. Η περιπέτεια μιας «ταμένης»

Της Ελένης Δημητριάδου

     Για τα στοιχεία της γέννησής μου πολύ λίγα πράγματα ήξερα. Ότι γεννήθηκα στον Πολύγυρο την πατρίδα της μητέρας μου μέσα στο σπίτι μας, που βρισκόταν στον κεντρικό δρόμο κοντά στην εκκλησία, ότι με ξεγέννησε μαμή και όχι γιατρός, και ότι ήταν παρούσα η θεία Χρυσάνθη, που πολύ καλά τα πήγαινε με θέματα ιατρικά. Πολύ αργότερα έμαθα ότι μόλις ανακοινώθηκε στον πατέρα μου το φύλο μου, εκείνος πιστός στις επιταγές της εποχής του, παρά τα πτυχία και τη μόρφωσή του ανέκραξε: «Και το δεύτερο κορίτσι; Πετάξτε το από το παράθυρο!». Πολύ γρήγορα όμως, όπως με διαβεβαίωνε η ίδια η μητέρα μου, τα αισθήματά του άλλαξαν και μου είχε ιδιαίτερη αδυναμία, κάτι που μπορώ κι εγώ η ίδια να το πιστοποιήσω.

     Μόνο στην ύστερη εφηβεία μου πληροφορήθηκα έμμεσα ότι η γέννα της μητέρας μου ήταν πολύ δύσκολη και κινδυνέψαμε λέει και οι δύο. Η αφορμή να το μάθω, ήταν το τάμα της θείας Ευτέρπης που είχε κάνει στις δύσκολες στιγμές του τοκετού, για να ελευθερωθούμε η μαμά μου κι εγώ. Είχε τάξει, αν όλα πήγαιναν καλά, να λειτουργηθεί το μωρό που ερχόταν - δηλαδή η αφεντιά μου, στο ξωκλήσι του Αηλιά. Ο Αηλιάς είναι κάτι σαν το σήμα κατατεθέν του Πολυγύρου. Χτισμένος στην κορυφή του ομώνυμου κωνικού λόφου, στους πρόποδες του Χολομώντα, δεσπόζει πάνω από τη μικρή πόλη, και τουλάχιστον στα χρόνια της μητέρας μου προσφερόταν για εκδρομικές αποδράσεις.

Γράμμα από την Εθνική οδό Θεσσαλονίκης - Αθηνών. Ο Λεωνίδας και οι 304

Της Ανατολής Μελίδου

     Τέλη Νοέμβρη του '70, στην Εθνική Θεσσαλονίκης-Αθηνών, ένα φορτηγό γεμάτο με την πραμάτεια μας... Ο οδηγός μπροστά, δίπλα του ο μπαμπάς μου, ακριβώς πίσω από τον οδηγό, ένας μικρός χώρος, σαν κρεβατάκι, και επάνω του, στριμωγμένοι η μαμά μου, εγώ και η μικρή μου αδελφή... πολύ μικρούλα ήταν τότε, μόλις είχε αρχίσει να περπατάει... Έκανε ψοφόκρυο θυμάμαι και ένα εκνευριστικό ψιλόβροχο μας ακολουθούσε από την ώρα που ξεκινήσαμε... Η ατμόσφαιρα πολύ βαρειά... Πηγαίναμε στο άγνωστο με βάρκα την ελπίδα... στην κυριολεξία όμως...

     Φεύγαμε κυνηγημένοι, φεύγαμε γιατί δεν υπήρχε άλλη λύση, φεύγαμε για να γλυτώσουν τα παιδιά, όπως έλεγε ο μπαμπάς...

     Χούντα βαθιά, και στον μικρό τόπο που ζούσαμε, όλα μεγεθύνονταν... Προσωπικές έχθρες και αντιζηλίες βγαίναν στην επιφάνεια με τον πιο σκληρό τρόπο... Ο μπαμπάς μου, μια ζωή δημοκρατικός, από την αρχή μπήκε στο στόχαστρο... “Μελίδη για να την βγάλεις "καθαρή", πρέπει κάθε μέρα να "καρφώνεις" δύο άτομα...” του είπαν στην υπηρεσία που δούλευε... δύο άτομα που θα τα υποδείκνυαν αυτοί, και θα είχαν μετά την "αφορμή " που θέλαν για να τα απολύσουν...

     Φυσικά ο μπαμπάς μου αρνήθηκε... αρνιόταν για πολύ καιρό, αντιστεκόταν με νύχια και με δόντια... και φυσικά μετά αρχίσαν τα παρατράγουδα... Νυχτερινές επισκέψεις στο σπίτι, εκφοβισμοί, φωνάζαν την μάνα στο Τμήμα για "συμμόρφωση" κλπ...