Ο Χρήστος, η Ηλέκτρα και ο Άγιος Βασίλης

 Γράμμα του Ανδρέα Μαρολαχάκη από τη Χαράδρα της Ημαθίας

    «Άντε να φύγει επί τέλους αυτή η χρονιά»! Αυτή είναι μια φράση που όλο και πιο συχνά ακούμε το τελευταίο διάστημα. Είναι πολύ περίεργο που θυμόμαστε τώρα στο τέλος της χρονιάς μόνο τις άσχημες στιγμές που ζήσαμε σ' όλη τη διάρκειά της. Ελπίζουμε πως με την αλλαγή του χρόνου κάτι θ' αλλάξει και με μια αισιοδοξία, που στην πραγματικότητα δεν στηρίζεται πουθενά, πιστεύουμε πως όλα θα γίνουν καλύτερα. Οι λίγες μέρες που μένουν για να κυλίσει και να τελειώσει ημερολογιακά η χρονιά, μας φαίνονται μεγαλύτερης διάρκειας απ' ό,τι ανάλογο χρονικό διάστημα στη μέση του χρόνου. Νομίζουμε πως το όριο των τελευταίων ημερών του Δεκεμβρίου και των πρώτων του Ιανουαρίου, σηματοδοτεί το τέλος μιας κακοδαιμονίας που ζήσαμε και την αρχή μιας ευδαιμονίας που ελπίζουμε να έχουμε στο παρόν και στο μέλλον.

Το Καράβι των Φαντασμένων

 Γράμμα του Δημήτρη Κουκούδη από τη Βέροια

    Τέτοιες μέρες κάθε χρόνο περνάει...

    Το Καράβι των Φαντασμένων...

    Εκείνο το μικρό καράβι που ήταν α-α-α-αταξίδευτο, και πετούσε κάθε τόσο και κάποιον για να συνεχίσει το ταξίδι του, είχε ένα αδερφό καράβι, φτιαγμένο από τον ίδιο ναυπηγό.

    Ένα καράβι που δεν κολυμπούσε, αλλά πετούσε.

    Πετούσε πάνω από τις πόλεις τα βράδια και φόρτωνε αυτούς που δεν είχαν ταξιδέψει ποτέ στ' αλήθεια.

Ο Παναγής

 Γράμμα του Δημήτρη Κουκούδη από τη Βέροια

    Αντάμωσα σήμερα έναν μάγκα.

    Τον Παναγή.

    Τον μπάρμπα της Ευτυχίας Παπαγιαννοπούλου.

    Τον αντάμωσα σαν άνοιξα το ραδιόφωνο στο αμάξι το πρωί και μαζί με το ραδιόφωνο, άνοιξαν οι πόρτες και τα παράθυρα του μυαλού και όπως το αμάξι πήγαινε στους δρόμους της Βέροιας, νόμιζα πως θα μου βγεί στην διάβαση και χωρίς να γυρίσει να με κοιτάξει, θα σηκώσει το χέρι να σταματήσω, για να περάσει στον άλλο πεζοδρόμιο.

    Σαν έφτανα στον Αγιαντώνη και κόντευα στην παλιά Δημοτική αγορά με τα σκεπαστά μαγαζιά, το τραγούδι τέλειωνε και έλεγε:

Την έλεγαν Έβελιν

 Γράμμα του Ανδρέα Μαρολαχάκη από τη Χαράδρα Ημαθίας

Η Πλάκα τότε

    Είχε μπει για τα καλά ο Μάιος. Με το τέλος του μήνα θα ξεκινούσαν οι κατατακτήριες εξετάσεις της χρονιάς κι όλοι εμείς οι μαθητές (ιδιαίτερα τα λουλούδια) κυριευόμασταν από μια περίεργη νευρικότητα. Χωρίς να υπάρχει κάποια φανερή αιτία, νιώθαμε μια πίεση, ίσως γιατί όλη τη χρονιά δεν ήμασταν και τόσο συνεπείς στις μαθητικές μας υποχρεώσεις. Αντί να συνετιστούμε και να υποχρεωθούμε να στρωθούμε στο διάβασμα, για να έχουμε μια δεύτερη ευκαιρία και ν' ανταπεξέλθουμε στις επερχόμενες εξετάσεις, εμείς ξεκινούσαμε μια σειρά από κοπάνες στις οποίες, λόγω της ζέστης που επικρατούσε, καταλήγαμε στον «Μαύρο μώλο» και ειδικά στην Πλάκα.

Πατσάς

 Γράμμα του Παντελή Γουλάρα από το Δουβλίνο

"Κωνσταντινούπολις", το πατσατζίδικο της ιστορίας

    Η ταμπέλα μεγάλη και φωτεινή, σε χρώμα κίτρινο, έπιανε όλη την έκταση της πρόσοψης του μαγαζιού, επάνω ακριβώς από την είσοδο. “Πατσατζίδικον Κωνσταντινούπολις”. Εκεί στην Εγνατία, λίγο μετά από την Αγίας Σοφίας. Εμείς ερχόμασταν περπατώντας από τη μεριά της Καμάρας. Χωμένοι μέσα στα χοντρά μπουφάν μας, εκείνη την κρύα νύχτα κάπου στο τέλος του Σεπτέμβρη ή στο ξεκίνημα του Οκτώβρη του '75. Ήταν αργά, αυτοκίνητα δεν κυκλοφορούσαν πολλά στην Εγνατία. Περάσαμε στο απέναντι πεζοδρόμιο, ανοίξαμε την πόρτα και μπήκαμε μέσα.

--//--

Το τρένο

 Γράμμα της Λένας Χ. Δημητριάδου από τη Θεσσαλονίκη

    Συχνά – πυκνά σαν ήτανε μικρούλα έμπαινε κρυφά στο σαλόνι, καθόταν στην άκρη του καναπέ κι αγκάλιαζε σφιχτά την κούκλα της. Και τότε, με ένα μαγικό τρόπο, το σαλόνι άλλαζε και γινόταν μακρόστενο βαγόνι τρένου που την ταξίδευε. Ήτανε λέει ολομόναχη με το μωρό της στην αγκαλιά κι έκανε κρύο, πολύ κρύο. Κι όλο το σκέπαζε και το κουκούλωνε. «Σώπα καλό μου! Εγώ, μόνο εγώ θα σε φροντίζω!», το νανούριζε γλυκά. Και το νανούρισμά της σκέπαζε τις άγριες φωνές του πατέρα της και τις υστερικές τσιρίδες της μάνας της. «Τσαφ-τσουφ!». Το τρένο έτρεχε κι άφηνε πίσω του χιονισμένες στέπες, παγωμένα ποτάμια, σύννεφα από ομίχλες. Μα σιγά-σιγά η αγκαλιά της ζεσταινόταν και το μωρό χαμογελούσε κι οι πάγοι άρχιζαν και λιώνανε. Πρασίνιζε κι άνθιζε η γη και σκόρπιζε η ομίχλη. Και το τρένο την πήγαινε μακριά από το νησί της κι από όλους, σε μια παραδεισένια χώρα που δεν γνώρισε παγωνιά.

Ο εσπερινός τ’ Άϊ Αντρεός (Πίσω απ’ τα βουνά και πέρα στα χρόνια)

 Γράμμα του Γιώργου Παληγεώργου από το Αγρίνιο

    Εξόν από το νυφιάτικο λαμαρινένιο κρεβάτι με τις μακριές τάβλες, τα μόνα της έπιπλα ήτανε ένα παλιό μπαούλο πούχε κληρονομήσει απ’ τη μάνα της κι ένα παλιό αρμάρι που τόχε η πεθερά της προικιάρικο. Είχε και κάτι κανίστρες κάτω απ’ το κρεβάτι που έβανε μέσα εσώρουχα και μάλλινα. Τα ρούχα τα καλά τα είχε σε κρεμάστρες πίσω απ’ την πόρτα της κάμαρης κι από πάνω είχε προσεχτικά στερεωμένο ένα σεντόνι, μη σκονίζονται. Για τα καθημερνά – κάνα σακάκι, κάνα παναφόρι – είχε κρεμάστρα πίσω απ’ την πόρτα του χειμωνιάτικου. Τα στρωσίδια και τα σκεπάσματα τάχε διπλωμένα και ντανιασμένα στο γοίκο. Τα καθημερνά κουζινικά τα έκρυβε κάτω απ’ τον πρόχειρο νεροχύτη. Το σκαφίδι και τα ταψιά τα έκρυβε στο υπόγειο και τάβγανε πάσα φορά που ζύμωνε.

Οι Κατερίνες του Μωριά

 Γράμμα του Γιώργου Παληγεώργου από το Αγρίνιο

    Δίχως να το πολυψάξω, από τότε που νόησα τον εαυτό μου, ήμουνα σίγουρος πως οι πλιότερες γυναίκες και κοπέλες είχανε το όνομα Μαρία. Σιγά-σιγά κατάλαβα πως ακολούθαε το όνομα Ελένη· μετά όμως μου ήταν δύσκολο να βρω τη σειρά, ποιο νάταν άραγε το τρίτο, ποιο παρακάτω όνομα στις γυναίκες; Άκρη δεν ηύρα. Έτσι καταλάβαινα τότε στο χωριό κι απέ μετά στην πόλη στο γυμνάσιο.

    Τα χρόνια από πάντα στ’ αυλάκι κύλαγαν και διάβαιναν κι έφτασε η μέρα π’ άλλαξα τόπο και διάβηκα τη μεγάλη περαταριά απ’ τ’ Αντίριο στο Ρίο και γνώρισα την Πάτρα και την Πελοπόννησο κι απέ την επίλοιπη Ελλάδα.

Της Πολυσπορίτ’σας

 Γράμμα του Γιώργου Παληγεώργου από το Αγρίνιο

Ήταν απομεσήμερο, είχε περάσει λίγη ώρα απ’ το γιομάτισμα κι η έγνοια του ήταν για τα σπαρτά· τις ελιές τις είχε απομάσει, τις είχε πάει στο λιτροβιό, είχε αλατίσει και κάμποσες για προσφάισμα χρονικοίς.

- Πάμι να ιδούμι του κ’θάρ’, είπε του μικρού γιού του.

- Πάμι, αποκρίθη ο μικρός.

Τέτοιον καιρό, που κόντευε να στρίψει ο Χαμένος*, πάσα χρόνο, έκανε βόλτα στα νιόσπαρτα χωράφια, να ιδεί την προκοπή τους. Τα καλά χωράφια τάφηνε χέρσα ίσα με τέλη του Μαρτιού ότι τάχε για καπνοχώραφα. Για θέρο έσπερνε τα τσιπόρια* στις ράχες και στα ξέφωτα του λόγγου. Έσπερνε στάρι για το ψωμί της χρονιάς, βρόμη για τα χοντρά τα πράματα και κριθάρι για τα μανάρια που είχε κρατήσει μετά το ξέκαμα του κοπαδιού. Άφηνε και κάνα καλό τσαΐρι* για βοσκή.

Κι ιστορία οι παρέες…

 Γράμμα της Ανατολής Μελίδου από τη Θεσσαλονίκη

    Παντελής, Μαρία, Λένα, Γιώργος, Έλσα, Άρτεμις, Νίκος, Βαλεντίνα, Σταύρος, Έφη, Ανδρέας, Βασίλης, Ανατολή.

    Σημείο συνάντησης ο Παντελής.

    Πλαταμώνας, Βέροια, Θεσσαλονίκη, Δουβλίνο, Αθήνα, Πολύγυρος, Κρήτη, Κύπρος.

    Σημείο συνάντησης ο Παντελής.

    Και το Δουβλίνο.

    Τόσο κοντά. Τόσο μακριά.

5χρονο

 Γράμμα της Λένας Χ. Δημητριάδου από τη Θεσσαλονίκη

    Πεντάχρονο το «Στείλε μου γράμμα...» και σαν το σκέφτομαι ούτε που το καταλαβαίνω πώς μεγάλωσε τόσο.

    Ήταν τότε θυμάμαι, λίγο πριν γέννηση του. Πατέρας του ο Παντελής Γουλάρας, συμμαθητής μου από το Δημοτικό σχολείο στη Βέροια, που τον ξαναβρήκα χάρη στο διαδίκτυο. Ο Παντελής που με κείνο το «Γεια σου Ελενίτσα!» μου άνοιξε θαρρείς τις κλειστές πύλες του Δημοτικού και με καλωσόρισε εκ μέρους των άλλων παιδιών σαν να μην είχε περάσει ούτε μια μέρα.

Γράμματα και επιστολές

 Γράμμα του Ανδρέα Μαρολαχάκη από τη Χαράδρα της Ημαθίας

    Θα είναι πολύ δύσκολο να εξηγήσουμε και να μεταφέρουμε, την εικόνα της εποχής που ζήσαμε σαν παιδιά στις νεότερες γενιές. Τότε που παίζαμε στις αλάνες της γειτονιάς μας, βουτηγμένοι στη σκόνη και στα χώματα των δρόμων. Στη μνήμη μου ξεχύνονται εικόνες ανθρώπων, που σήμερα θα τους χαρακτηρίζαμε με την εύκολη κρίση των δεδομένων της σύγχρονης εποχής, σαν "φτωχούς" και ίσως “ασήμαντους”. Αυτό γιατί το κριτήριο θα ήταν η εμφάνισή τους, τα ρούχα τους και ίσως η μόρφωσή τους.

Το Γράμμα

 Γράμμα του Γιώργου Παληγεώργου από το Αγρίνιο

    Μια φορά κι έναν καιρό, ήτανε η αλληλογραφία τρόπος επικοινωνίας κι αποθυμιάς κι έστελνε ο κόσμος γράμματα... Σπάνιζαν οι γραμματιζούμενοι κι αγράμματοι το πλήθος. Έτσι, όσοι είχαν ξενιτεμένο ή στρατιώτη και δεν κάτεχαν γραφή κι ανάγνωση, αγκάρευαν κάνα συγχωριανό. “Διάβασέ μου το γράμμα, καλό νάχεις”, ήλεγαν σε γραμματιζούμενο του χωριού κι απέ τον παρακάλαγαν, “γράψε και νια απόκριση, έκαμες πούκαμες το καλό, μην τ' αφήκεις στη μέση”, συμπλήρωναν και τούδιναν και ψίχα μπαχτσίσι, κανιά σφήνα τυρί, τίποτις αυγά ή σπάνια κάνα λιάνωμα...

Πέντε χρόνια “Στείλε μου Γράμμα...”

 Γράμμα του Παντελή Γουλάρα από το Δουβλίνο

    Και να που φτάσαμε στα πέντε χρόνια λειτουργίας του “Στείλε μου Γράμμα...”. Όταν το πρωτοξεκίνησα, τέτοιες μέρες του 2016, ούτε μπορούσα να φανταστώ την πορεία του και τη διάρκειά του. Ένα ιστολόγιο, που στο ξεκίνημά του, είχα την πρόθεση να γράφω τις αναμνήσεις μου από την πατρίδα και τις εντυπώσεις μου από τον καινούργιο τόπο κατοικίας έφτασε να είναι ένα επιδραστικό ιστολόγιο, με εκατοντάδες δημοσιεύσεις και χιλιάδες αναγνώσεις.

    Το συμπλήρωμα μιας τέτοιας χρονικής περιόδου, είναι λογικό να φέρνει και την ανάγκη του απολογισμού. Τι θέλαμε να γίνει, αν τα καταφέραμε, τι έγινε τελικά στην πραγματικότητα και σε ποιο βαθμό οι σχεδιασμοί μας εκπληρώθηκαν. Ειδικά όταν, από το συμπλήρωμα του πρώτου χρόνου λειτουργίας, είχαμε βάλει ήδη ορισμένους στόχους, που ταυτόχρονα δημιούργησαν και την ευθύνη της πραγματοποίησής τους.

Κάθε γράμμα ένα ταξίδι - Πρόλογος

 Γράμμα της Μαρίας Κορτέση από την Αθήνα

    Ταξίδια δεν είναι μόνο οι επισκέψεις σε νέους τόπους ή η επιστροφή σε κάποιους άλλους, τους οποίους έχουμε συνδέσει με ευχάριστες ή ακόμα και δυσάρεστες αναμνήσεις.

    Υπάρχουν και τα ταξίδια του νου και της ψυχής. Εκείνα που μας πάνε σε άλλες εποχές, σε καταστάσεις που ζήσαμε και πολλές φορές σημάδεψαν τη ζωή μας, σε πρόσωπα που καθόρισαν τη σκέψη μας με τη θετική ή ακόμα και την αρνητική, κατά τη γνώμη μας, πορεία τους στη ζωή, σε μορφές που η ανάμνηση τους μας πλημυρίζει με μια γλυκιά νοσταλγία, σε στιγμές που μας κάνουν να χαμογελάμε, σε γεγονότα που δυναμώνουν έναν παλιό πόνο στην καρδιά και μας φέρνουν δάκρυα στα μάτια, στην ομορφιά, αλλά και τις δυσκολίες των παιδικών και εφηβικών μας χρόνων.

Το Μακροβούτι

 Γράμμα της Ανατολής Μελίδου από τη Θεσσαλονίκη

    “Αναπνέετε... Μην αναπνέετε...”

    “Αναπνέετε... Μην αναπνέετε...”

    Μέσα στον μαγνήτη, και η φωνή που έδινε τις εντολές, σαν να ερχόταν μέσα από τούνελ. Να σκέφτομαι ωραία πράγματα, η τελευταία συμβουλή. Πενήντα πέντε λεπτά η εξέταση. Ούτε καν μια ώρα.

    Να σκέφτομαι ωραία πράγματα. Και μια να κρατάω την αναπνοή μου, μια να την αφήνω.

    “Αναπνέετε... Μην αναπνέετε...”

Ένα παλιό ποίημα

 Γράμμα του Ανδρέα Μαρολαχάκη από τη Χαράδρα της Ημαθίας

    Κάποτε στα νιάτα μου είχα μπαρκάρει. Διάβαζα πάρα πολύ Καββαδία, όπως όλοι σχεδόν οι ναυτικοί. Είχα μια περιπέτεια. Ήθελα κάτι να γράψω και έγραψα αυτό το ποίημα. Χαμένο για χρόνια, το βρήκα καθώς έψαχνα ένα τετράδιο με συνταγές της μάνας μου. Ήθελα να το δώσω σε κάποιον που μου το ζήτησε… και βρήκα αυτό σ' ένα τετράδιο που το είχε φυλάξει η μάνα μου.

Μόνος και βλέπω στο παράθυρο εικόνα,

βροχή κι αέρας που θυμίζουν τον χειμώνα,

η μορφή σου στο μυαλό μου κλειδωμένη

κι εσύ εικόνα θολή, στο χρόνο παγωμένη.

Η αλεπουδίτσα μου

 Γράμμα του Παντελή Γουλάρα από το Δουβλίνο

Η κόκκινη αλεπού

Τον πρώτο καιρό που εγκαταστάθηκα στα νότια Δουβλινέζικα προάστια, μου έκανε εντύπωση να βλέπω αλεπούδες, να τριγυρνάνε σε κατοικημένες περιοχές. Μια προεσεκτικότερη αναζήτηση αλλά και η συζήτηση με φίλους, μ' έκαναν να διαπιστώσω, ότι πράγματι πολλές είναι οι αλεπούδες στην Ιρλανδία και πολύ συνηθισμένο να τις συναντάς στο δρόμο σου. Ιδιαίτερα στην περιοχή που κατοικώ και γύρω απ' αυτήν, δηλαδή Νταν Λίρι, Μόνκσταουν, Μπλάκροκ, Ντίνσγκρανζ και Φόξροκ, ζουν πλήθος από αυτές ιδιαίτερα μέσα στα πολλά πάρκα τους αλλά όχι μόνο. Κάτι που με έκανε να σκεφτώ ότι τελικά οι περιφερόμενες αλεπούδες στην περιοχή μας είναι περισσότερες και από τα αδέσποτα σκυλιά στη Βέροια.

Να γένει η μουσταλευριά (ολοχρονίς ο τρύγος)

 Γράμμα του Γιώργου Παληγεώργου από το Αγρίνιο

Του Τρυητή που αρχινά, τ’ Αυγούστου που τελεύει

το σύνορό τους άπηχτο βράζει μες στο τσουκάλι,

να γένει η μουσταλευριά, οι γέψες όλο μέλι,

μ’ αλεύρι απ’ τ’ αλώνι σου και ρόγες απ’ τ’ αμπέλι.

Ψηφίδες

 Γράμμα του Δημήτρη Κουκούδη από τη Βέροια

Οι άνθρωποι των παρεξηγημένων προθέσεων

    Οι άνθρωποι των παρεξηγημένων προθέσεων.

    Αυτοί που τιμωρήθηκαν, χλευάστηκαν, διασύρθηκαν, πρόχειρα και άδικα, επειδή απλά δεν έγινε κατανοητή η πρόθεσή τους.

    Οι ήρωες του πατημένου φιλότιμου.

    Αυτοί, που τους λοιδόρησαν γιατί τους θεώρησαν χαμένους, εκείνοι που νόμισαν ότι τους κέρδισαν.

Της μυδγαλιάς το τίνασμα

 Γράμμα του Γιώργου Παληγεώργου από το Αγρίνιο

    Τοίμαζαν μεγάλα πανιά και λινάτσες και τις έστρωναν κάτω απ’ τις μυδγαλιές, στην ουρά τ’ Αυγούστου το πλείστο, άλλοι στην αυγή του Τρυητή, ότι είχαν ανοίξει οι φλούδες του καρπού.

    Άντρας νιος και χεροδύναμος ανέβαινε στη μυδγαλιά του κήπου, από κλαρί σε κλαρί, και βάριε με λούρο μακρύ τ’ ακροκλώναρα κι έπεφταν βροχή τα μύδγαλα με το περίφλουδό τους το μελίχλωρο, μαζί με πολλά φύλλα και μικρά ξύλα απ’ τα σπασμένα απόκλαρα.

Έφυγες ολόγυμνη

 Γράμμα του Δημήτρη Κουκούδη από τη Βέροια

    Ήταν ένα καλοκαίρι πριν κάποια χρόνια, σ' ένα ταβερνάκι έξω από τη Βέροια.

    Ήμασταν καλή παρέα αλλά το καλύτερο ήταν απέναντι από την ...παρέα.

    Ήταν μελαχρινή γύρω στα 30 κι έπινε μόνη της.

    Άδεια τρία μπουκάλια ρετσίνα μπροστά της, κάπνιζε, έπινε και κοιτούσε μόνο κάτω. Δεν κοίταξε κανέναν μας.

    Δεν είχε σηκώσει ούτε τα μαλλιά... ούτε τα μάτια.

Ο αψύς του θριάμβου

Γράμμα του Γιώργου Παληγεώργου από το Αγρίνιο

    Κάποιοι δάσκαλοι και γραμματικοί και κάτι άλλοι πούχανε ψωνιστεί πως ήτανε κάποιοι, τάχατες πολιτισμένοι, ανάμεσα στα απαρέμφατά τους ανακάτευαν Λόντρες και Παρίσια, πα να πει ότι το πρέπο είναι η δύση νάναι ο προορισμός, όσων έχουνε πρώτη έγνοια το “ιδέστε εμένα”.

    Ήτανε και κάποιοι που τόχανε τιμή τους να κάνουνε παρέα, μ’ αυτούς π’ αλληθώριζαν κατά τη δύση - όχι δάσκαλους και γραμματικούς, τους λίγο παρακάτω - αυτούς δηλαδή που λέγανε απαρέμφατα, όπως “το στρίβειν για αρρεβώνιασμα” και άλλα κομψολογήματα του τύπου “η κουρτίνα είναι διαφανές” ή “η Σουηδική Αραβία” ή “ο αψύς του θριάμβου” ή “καθ’ ολοκληρίαν περίπου” ή “εντελώς ντιπ”.

Η πανσέληνος του ελαφιού

Γράμμα του Ανδρέα Μαρολαχάκη από τη Χαράδρα της Ημαθίας

Οι στροφές της Εγνατίας σαν ένα τεράστιο φιδίσιο μονοπάτι... ήταν ο δρόμος που οδηγούσε στον στρογγυλό δίσκο της Σελήνης...

(Φωτογραφία του Αργύρη Καραμούζα, από τον "Βεροιώτη")

    Ανέβαινα, με σχετικά μικρή ταχύτητα, τον ορεινό δρόμο που οδηγούσε προς το σπίτι μου. Μαζί μου, δίπλα σαν συνοδηγό, είχα τον φίλο μου τον Τάκη. Αμέριμνοι κουβεντιάζαμε για τα προβλήματα που μας κληροδότησε ο κορονοϊός, χαλαρά, χωρίς εντάσεις και συνήθως συμπληρώναμε ο ένας τον άλλο. Στο ραδιόφωνο του αυτοκινήτου, σε χαμηλή ένταση, ακούγαμε χωρίς να δίνουμε ιδιαίτερη σημασία, έναν σταθμό, που εκείνη τη στιγμή έπαιζε ροκ μπαλάντες. Σπάνια και πού, η φωνή του ραδιοφωνικού παρουσιαστή προλόγιζε, κι έκανε κάποια σχόλια, για το τραγούδι που θ' ακολουθούσε.

Το σκούπρο

 Γράμμα του Γιώργου Παληγεώργου από το Αγρίνιο

    - Αυτό είναι για τον κάλαθο των αχρήστων, είπε αυστηρά ο δάσκαλος στον μικρό μαθητή, ‘ξετάζοντας το τετράδιο της γραφής του και βλέποντας κάμποσα φύλλα του τετράδιου λαδωμένα.

    Κάποιοι μαθητές έκαναν να γελάσουν, μα συγκρατήθηκαν, κάποιοι δε μπόρεσαν να συγκρατηθούν και παραδόθηκαν στο χάχανο.

    - Κύριε έκατσα να γράψω σιμά στη γωνιά, για να βλέπω απ’ το λιχνάρι πόχουμε στο τζάκι κι η μάνα μου είχε βάλει το τηγάνι στη φωτιά, πετάχτηκαν λάδια στο τετράδιο, είπε ντροπιασμένος ο μαθητής.

Η υπερπανσέληνος της φράουλας και η Νεράιδα

 Γράμμα του Ανδρέα Μαρολαχάκη από τη Χαράδρα της Ημαθίας

    Τα φρούτα που θεωρώ τα καλύτερα (με εξαίρεση το καρπούζι) είναι οι φράουλες! Πάντα με γοήτευε η εμφάνισή τους και κυρίως η γεύση τους, που τη θεωρώ ως την κορυφαία απ' όλα σχεδόν τα φρούτα! Όταν μαθητής του δημοτικού την έκανα κοπάνα (σβόμπα όπως τη λέγαμε στην τότε μαθητική αργκό) απ' το σχολείο, μαζί με τους συμμαθητές μου, τον Τάσο και τον Γιάννη και πήγαμε στην περιοχή που τότε ονομάζαμε «μπαξέδες», ήταν ίσως η πρώτη φορά που δοκίμασα κι έφαγα φράουλες!

Της Αρτοτίβας το γιοφύρι

 Γράμμα του Γιώργου Παληγεώργου από το Αγρίνιο

    “Πώς γίνηκε αυτό το γιοφύρι;” Ρώτησε τον προεστό ο μικρός...

    “Από θάμα”, είπε ο γέροντας...

    “Πως γένουνται τα θάματα;”

    “Τα θάματα γένουνται από μοναχά τους, άμα φιλιώσει ο άνθρωπος με την ανάγκη”, απλοήθη ο γέροντας.

    “Δεν καταλαβαίνω”, είπε ο μικρός, τηρώντας απορημένα το γέροντα στα μάτια, καρτερώντας πιο ευκολονόητες εξηγήσεις.

Πάσχα Αγάπης

 Γράμμα της Ανατολής Μελίδου από τη Θεσσαλονίκη

    Μεγάλη Παρασκευή πήραν το λεωφορείο από τα ΚΤΕΛ Κηφισού. Τα πράγματα τους τα είχαν αφήσει στο ξενοδοχείο, σ' εκείνο το μεγάλο απρόσωπο ξενοδοχείο στην Λεωφόρο Αλεξάνδρας. Μέρες Πάσχα όμως και ήταν το μόνο που βρήκαν.

    Η ιδέα τους ήρθε στο πρωινό. Να κάνουν μια μικρή εκδρομή μέσα στην εκδρομή. Ετοιμάσαν ένα σακίδιο, ίσα για μια μέρα. Στις Μυκήνες. Είχε πάει αυτός παλιότερα και ήθελε να της δείξει τα μέρη. Τα Κυκλώπεια τείχη. Τον θολωτό τάφο της Κλυταιμνήστρας. Την Πύλη των Λεόντων. Γι' αυτήν ήταν η πρώτη φορά.

Θρυμματισμένες Μορφές

 Γράμμα του Βασίλη Χαραλάμπους από τη Λευκωσία

Δύο ποιήματα του Βασίλη Χαραλάμπους

Έχε το νου σου κι από κείνη την έγνοια

________

Να’σαι φοβισμένος σαν θα περνάς

από τόπο π’ άδικα προσμένει

να στεριώσει από λογάδες κι ιαχές.

Ετούτα τα πάθια σε κάνουν να σωπαίνεις

και να πικραίνεσαι από το κάθε απόλογό τους

μα κι από κείνη την έγνοια

που το πλήθος με πείσμα τους ακολουθεί.

Μάγουλα με ζάχαρη και χνώτα από μπαζίνα

 Γράμμα του Γιώργου Παληγεώργου από το Αγρίνιο

Τηγανίτες

    Άργηε η μέρα να ξανοίξει, έτσι ολοένα το χούι της απ’ το Νοέμβρη ίσαμε τις πάψες για τα Χριστούγενα κι απέ ίσαμε να ξεδιπλωθεί ο Φλεβάρης· φορές ομίχλη βαριά, πολλές βροχές, κάποτε και χαλάζια, κάμποσες φορές και χιόνι· λίγες οι φορές που καλημέριζε ο ήλιος πίσω απ’ το δακρυσμένο τζάμι του παραθυριού.

    Οι ήχοι που τον ξύπναγαν γνώριμοί του, πάσα πρωί οι ίδιοι· το άναμα της φωτιάς στο μπουχαρί – μπ’χαρί έλεγαν το τζάκι – το ράδιο άκοπο συνήθειο του πατέρα του κι ένας χτύπος γλήγορος – η μάνα του π’ ανακάτευε αλεύρι και νερό και λίγο αλάτι, να κάμει το κουρκούτι για τις πρωϊνές τηγανίτες.

Ιρλανδοί Φιλέλληνες και Ελληνική Επανάσταση (και μια αντίστροφη πορεία)

 Γράμμα του Παντελή Γουλάρα από το Δουβλίνο

Το τεύχος αρ. 27, Μαρτίου 2021 στο οποίο δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά το παρακάτω κείμενο

    Ξεκινώντας να καταπιαστώ με το θέμα του τίτλου, δεν είχα ιδέα αν υπήρξαν Ιρλανδοί Φιλέλληνες που συμμετείχαν ή βοήθησαν στην επανάσταση του 21 και στον απελευθερωτικό αγώνα. Η κοντινότερη εικόνα Ιρλανδού Φιλέλληνα που είχα στο μυαλό μου, ήταν μια φωτογραφία του Ιρλανδού συγγραφέα Oscar Wilde με φουστανέλα. Όμως ο Wilde γεννήθηκε περίπου 30 χρόνια μετά την επανάσταση και η επίσκεψή του στην Ελλάδα, έγινε περίπου 50 χρόνια μετά απ' αυτήν.

Τα άσπρα κεφαλομάντηλα στον κάμπο

 Γράμμα του Γιώργου Παληγεώργου από το Αγρίνιο

    Οι γυναίκες της μνήμης, της ζωής και του ονείρου, οι γυναίκες με τις αρετές και τα ελαττώματα, τα δισεκατομμύρια γυναίκες του πλανήτη που ανασαίνουν, που δημιουργούν, που ερωτεύονται, που κυοφορούν, που δίνουν τη χαρά της ζωής, που βασανίζονται, που πεθαίνουν, σ' έναν κόσμο αταίριαστο με την αλληλεγγύη, σ' ένα κόσμο αδικίας γι' αυτές, σ' έναν κόσμο μ' αδικημένους άντρες, ότι το δόγμα είναι, ο πιο ισχυρός αποφασίζει.

… και τ’ όνειρο καπνός

 Γράμμα του Γιώργου Παληγεώργου από το Αγρίνιο

Βαντάκια στη λιάστρα πριν μεταφερθούν για κρέμασμα στο ταβάνι

    Μόλις μαλάκωνε ο καιρός με τις καλές στρωτές βροχάδες, Νοέμβρη μήνα, μαλάκωναν και τα βαντάκια* κι οι νοικοκυραίοι τα ξεκρέμαγαν απ’ τα ταβάνια των σπιτιών ότι οι πλιότεροι αποθήκες και τέτοιες προκοπές δεν είχανε. Αδ’ εκεί ο καπνός, αδ’ εκεί γιομάτιζαν, αδ’ εκεί τα γιατάκια τους. Λίγοι είχανε καταντιές ν’ αποθηκεύουνε σωστά και μ’ ασφάλεια τα καπνά και τα επίλοιπα γεννήματα και νάχουνε καθαρό το σπίτι τους να φάνε και να κοιμηθούνε σαν άνθρωποι.

Ο καφές και το ροβίθι

 Γράμμα του Γιώργου Παληγεώργου από το Αγρίνιο

    Πού και πού αγόραζε σπόρους καφέ για να ψήσει, να πίνει πάσα δειλινό, νάχει μη φανεί και κάνας ξένος στο σπίτι.

    Μι σκέτου καφέ δε βγαίνουμι πέρα, έλεε κι έβγανε απ’ το ντουλάπι κάτι πάνινες σακούλες πούχε μέσα ροβίθια στη μια και στάρι στην άλλη· τ’ αποκαθάριζε από κάνα τσάχαλο ή κάνα αγριοκόκι κι έβανε σ’ ένα τσίγκινο πιάτο ανακατωμένους όλους τους σπόρους, καφέ, ροβίθια και λίγο στάρι.

Η ιστορία ενός περιπτέρου στην πλατεία « Μονοπλιό » Άρτας*

 Γράμμα του Γιώργου Πριόβολου από τον Καταρράκτη Άρτας

Η πλατεία Μονοπωλείου (Μονοπλιού) εκείνης της εποχής

    Όταν ο παππούς Γιώργος γύρισε, στα τέλη της δεκαετίας του 1910, ως στρατιώτης σε ελληνική αποστολή, ήταν τραυματισμένος με προβλήματα υγείας. Ως ανάπηρο πολέμου η ελληνική πολιτεία, του παρείχε την άδεια λειτουργίας ενός περιπτέρου, στην κεντρική πλατεία Μονοπωλείου (Μονοπλιό) στην πόλη της Άρτας.

    Το όνομα της πλατείας παραμένει ως σήμερα και δόθηκε από το ομώνυμο κατάστημα, που την εποχή εκείνη πωλούσε αποκλειστικά διάφορα είδη (χαρτοπαίγνια, σπίρτα, οινόπνευμα).

Όταν φυσά ο έφηβος άνεμος

 Γράμμα του Βαγγέλη Κακατσάκη από τα Χανιά

    ““Ξεχύθηκε” λοιπόν ο νους μας και ταξίδεψε στα χρόνια της νιότης μας. Με “όχημα” την πένα του Αντρέα, που περιγράφει τόπους, χαρακτήρες και καταστάσεις. Και η περιγραφή του μοναδική. Δεν προσπάθησε να διανθίσει τη γραφή του με όμορφα λόγια, παρά μόνο με ό,τι ακριβώς αισθανόταν. Ήταν για άλλη μια φορά ο εαυτός του.

Ταξίδι στο Μαρόκο, μέρος δεύτερο

 Γράμμα της Ελένης Λιάκου-Μπίκου από την Ξάνθη

Καζαμπλάνκα (φωτογραφία από το διαδίκτυο)

    Γενικώς το Μαρόκο το έχουν όλοι οι τουριστικοί οδηγοί, σαν ένα μέρος, που πρέπει αν είσαι ταξιδευτής, να επισκεφτείς.

    Περιληπτικά θα αναφέρω αυτά που μου έκαναν ιδιαίτερη εντύπωση.

    Άφιξη στο αεροδρόμιο της Καζαμπλάνκα. Και μόνο το όνομα συγκινεί, γιατί νομίζεις ότι από κάπου θα φανεί ο Χάμφρεϊ Μπόγκαρτ, με την Ίνγκριντ Μπέργκμαν, να ζουν τον έρωτα τους, άσχετα αν η ταινία, μόνο στην Καζαμπλάνκα δεν γυρίστηκε.

Η θεία Κούλα

 Γράμμα της Ανατολής Μελίδου από τη Θεσσαλονίκη

Βουδαπέστη

    Την γνώρισα πριν περίπου είκοσι χρόνια. Σε μία πτήση από Θεσσαλονίκη προς Βουδαπέστη. Δούλευα τότε σε μία εταιρία και είχαμε αρχίσει συνεργασία με ένα γραφείο στην Ουγγαρία. Η κυρία Κούλα θα ήταν η διερμηνέας. Έτσι μου είχαν πει. Συναντηθήκαμε στο αεροδρόμιο. Γύρω στα εβδομήντα. Κοντούλα, λιπόσαρκη με ολόλευκα κοντά μαλλιά. Χαμογελαστή, όλο ζωντάνια.

    “Θεία Κούλα θα με φωνάζεις”, ήταν τα πρώτα λόγια που μου είπε.

    “Θεία Κούλα;” ξαφνιάστηκα. Δεν μου ήταν και πολύ εύκολο.

    “Θα το συνηθίσεις, δεν είναι τίποτε”, είπε και παίρνοντας με αγκαζέ με τράβηξε προς τον έλεγχο των διαβατηρίων.

Ποιος ήταν ο Λαμπράκης που πέθανε και άλλες πολιτικές παρεξηγήσεις

 Γράμμα του Παντελή Γουλάρα από το Δουβλίνο

Ο παππούς  μου Φώτης Γιαννακόπουλος, όπως ήταν τον καιρό της πρώτης ιστορίας

    Παιδιά! Μ' ένα μυαλό παρθένο από πληροφορίες, να ρουφάει σαν σφουγγάρι κάθε τι καινούργιο που μαθαίνει, παίρνοντας χιλιάδες στροφές το δευτερόλεπτο, να μετατρέπει την πληροφορία σε γνώση και να βγάζει τα δικά του συμπεράσματα, πολλές φορές λανθασμένα, μιας κι αυτές οι πληροφορίες κι αυτή η γνώση είναι ακόμα περιορισμένες και ατελείς. Σ' αυτή τη διαδικασία, συμβαίνουν πολλές φορές παρανοήσεις και παρεξηγήσεις που ανάλογα με το περιβάλλον ή το χρόνο που εξετάζονται να φαίνονται αστείες ή σοβαρές.

    Ήμουν τριών ή πέντε χρόνων (δυστυχώς δεν μπορώ να θυμηθώ αν ήταν στις εκλογές του 1958 ή του 1961) όταν δέχθηκα την πρόσκληση του παππού μου...

    “Πάμε στην πλατεία να ακούσουμε τον γέρο;”

Τα έθιμα της Πρωτοχρονιάς στο χωρκόν μας

 Γράμμα του Βασίλη Χαραλάμπους από τη Λευκωσία

    Τα έθιμα της Πρωτοχρονιάς ήταν απλά όπως τζιαι η ζωή του χωρκού μας. Πριν τα Χριστούγεννα εφουρνίζαν στο χωρκόν μας για ούλλες τες γιορτές του Δωδεκαημέρου. Μαζί με τα ψουμιά τα σισαμένα τζιαι τα ποξαμάθκια εκάμναν τζιαι την “βασιλόπιτταν” που το ίδιον ζυμάριν. Ήταν μιαλύττερον που τα άλλα τα ψουμιά τζιαι είσιεν έναν σταυρόν με ζυμάριν κουλλουρωτόν. Στην μέσην εκάμναν ένα μιτσήν λουκκούϊν για να μπορεί να μπαίνει ένα τζιερίν. Μέσα στην “βασιλόπιττα”, εβάλλαν τζι έναν σελίνιν ή διπλοσέλινον.

Τ' αστέρια κατέβαιναν στη στέγη

 Γράμμα του Γιώργου Παληγεώργου από το Αγρίνιο

    Ήτανε μια καλοκαιρινή βραδιά που ο Πολιτιστικός Σύλλογος του χωριού με μια παράσταση του Δημοτικού Περιφερειακού Θεάτρου (ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ.) Αγρινίου, με το θεατρικό του Ιάκωβου Καμπανέλη, «Η αυλή των θαυμάτων», ζωντάνεψε την λαϊκή παλιά γειτονιά, με τους παλιούς βασανισμένους ανθρώπους της ανέχειας και της ανασφάλειας, της μπαγαμποντιάς και της τιμιότητας, της γκρίνιας και της αγάπης, της μιζέριας και του έρωτα. Στην παράσταση ζωντάνεψαν κι οι μνήμες για τα παλιά σπίτια τα χαμηλά, σπανιότερα τα δίπατα, με τα εγχώρια κεραμίδια, ότι με τέτοια σπίτια ήτανε περίκλειστη «η αυλή των θαυμάτων».

    Μετά την παράσταση κάθισαν να πιούν λίγο κρασάκι αυτός κι η συντροφιά του κι έπιασαν κουβέντα για τα σπίτια του παλιού καιρού.