Γράμμα από την Κύπρο. Ιστορίες της νιότης ...από τη Βέροια. Το ημιυπόγειο.

Του Αναστάσιου Μπαλτζίδη

     Πειρασμός πάντα το άγνωστo και η ιστορίες που το συνοδεύουν, ειδικά για την περιέργεια των πιτσιρικάδων, που η φαντασία τους δημιουργεί γίγαντες και νεράιδες. Το ημιυπόγειο του κτιρίου, βρισκόταν αριστερά από την μαρμάρινη σκάλα, που οδηγούσε στην είσοδο του πρώτου ορόφου. Τα σκαλιά κατέβαιναν απότομα και οδηγούσαν μπροστά από μια βαριά δίφυλλη εξώπορτα από ξύλο, με τα σημάδια του χρόνου, χαραγμένα επάνω της. Τα πλατυκέφαλα καρφιά (1) στην επιφάνεια της πόρτας, προσδίδαν ένα δέος, που ξαναζωντάνευε τις ιστορίες των φυλακισμένων, του εμφυλίου πολέμου.

     Εποχές φορτισμένες από τον φόβο και την ανησυχία, που διαιωνίζονταν ακόμα και στις μέρες μας, μέσα από τις ιστορίες των πατεράδων και των παππούδων μας, για την εποχή του εμφύλιου σπαραγμού. Ο αδελφός σκότωσε τον αδελφό και ο πατέρας το γιό. Οι φρικιαστικές περιφορές, των κεφαλιών των ανταρτών, πάνω στα κοντάρια των εκτελεστών, αποτελούσαν τρομακτικές εικόνες για την παιδική ψυχή και την συνόδευαν εφόρου ζωής.

     Δυστυχώς και στις μέρες μας, εν έτι 1967, το μέλλον φάνταζε δυσοίωνο. Η ασταθής πολιτειακή κατάσταση, με την χούντα του Παπαδόπουλου και του Παττακού, ξεπρόβαλε από το βάθος του ημιυπόγειου χώρου, σαν προμήνυμα νέων ταραχών και προβλημάτων, για τους κάτοικους αυτής της πόλης.

     Η παιδική περιέργεια, μακριά από τα πολιτικά προβλήματα των εποχών, θέλοντας να ανακαλύψει, τι κρυβόταν στον ημιυπόγειο χώρο, επιχείρησε ένα απόγευμα την παράνομη διείσδυση, στα έγκατα του άντρου. Με πολύ κουράγιο και πόδια που έτρεμαν από τον φόβο, κατεβήκαμε προσεκτικά, τα απότομα μαρμάρινα σκαλιά. Σπρώξαμε προσεχτικά την βαριά πόρτα, που δεν ήταν κλειδωμένη και εκείνη κροτάλισε δαιμονικά, επάνω στους σκουριασμένους μεντεσέδες. Περάσαμε διστακτικά στο εσωτερικό του ημισκοτεινού χώρου, ενώ ο κτύπος της καρδία μας ακουγόταν έντονα και ρυθμικά, στην απόλυτη ησυχία που απλωνόταν τριγύρω. Στοίβες από σχολικά βιβλία, για διάφορες τάξεις, ξεχείλιζαν στον περιβάλλοντα χώρο. Αναγνωστικά Πρώτης, Δευτέρας και Τρίτης τάξης, με την υπέροχη εικονογραφία και το ποιητικό περιεχόμενο τους, όπως το «αλφαβητάρι» με τον γραφικό χαρακτήρα του Μίμη, που πετά τον χαρταετό, παρέα με την Έλλη, την Λόλα και την Άννα. Το περιβόλι του κυρ-Λάμπρου, γεμάτο λεμονιές και νεραντζιές και την Άννα να τραγουδά: «Νεραντζούλα φουντωμένη με νεράντζια φορτωμένη...»

     Τα χρόνια περάσαν και ο χώρος καθαρίστηκε από τα βιβλία και στέγασε τους προσκόπους, αλλά στο δικό μας μυαλό, έμειναν οι εικόνες των αναγνωστικών, με τις ομορφότερες εικόνες και τις καλύτερες παιδικές ιστορίες, που διαπαιδαγώγησαν πάλαι ποτέ (2) αυτή την τρυφερή ηλικία.

     «Έσω έτοιμος!» φώναξε ο αρχηγός και η ομάδα των ανιχνευτών, ανταποκρίθηκε με σθένος. Η υπερηφάνεια πλημμύριζε όλα τα μέλη της ομάδας και το θεωρούσαμε προνόμιο, να ανήκουμε σ' αυτή. Με τα κοντά φαιόχρωμα παντελονάκια και τα πλατύγυρα καπέλα, στερεωμένα στο παιδικό κεφάλι, φαντάζαμε, σαν τους περίφημους ανιχνευτές του Γουόλτερ Ντίσνεϊ (3). Με το βασικό μας εξοπλισμό, να κρέμεται από τα κορδόνια και τις ζώνες μας, είμασταν πανέτοιμοι για την εξερεύνηση των γύρω λόφων και χωριών της Βέροιας. Προφήτης Ηλίας, Βίλα του Βικέλα, Ράχη, Τριπόταμος, Γεωργιανοί, αποτελούσαν προσφιλείς προορισμούς εκπαίδευσης. Τι λαχτάρα είχαμε, να χρησιμοποιήσουμε τη σφυρίχτρα, το μαχαιράκι, το σπάγκο ή τον επίδεσμο και τον μεγεθυντικό φακό. Τα κιάλια του αρχηγού, κρεμασμένα στο στήθος του, μας έδιναν την δυνατότητα να καθορίζουμε τους στόχους και να καταστρώνουμε, την πορεία προσέγγισης τους. Όταν διανυκτερεύαμε στην ύπαιθρο, το γλέντι ήταν τρικούβερτο, με το στήσιμο της σκηνής και το άναμμα της βραδινής φωτιάς. Στις αναλαμπές της φλόγας, οι ίσκιοι γεννούσαν ιστορίες, απ’ όπου ξεπετιόντουσαν μυθικά τέρατα, που φτερούγιζαν στην παιδική μας φαντασία και την πήγαιναν στη χώρα των ονείρων, καθώς ο ύπνος σφάλιζε, τα κουρασμένα μας βλέφαρα. Χρόνια γλυκά, γεμάτα με εικόνες ανυπέρβλητης ομορφιάς, από τις περιπέτειας που ζήσαμε με τους παιδικούς μας φίλους και φίλες. Χρόνια μεστά ζοφερών αισθημάτων, που ξεχείλιζαν απ’ τις νεανικές μας καρδιές και πότιζαν το δέντρο της ζωής μας!

     Οι πρόσκοποι έδωσαν την θέση τους στους Άλκιμους. Οι στολές άλλαξαν και τα κοντά παντελονάκια έγιναν μακριά, για να καλύπτουν τις τρίχες της εφηβείας, που άρχισαν να εμφανίζονται στον εφηβικό σώμα. Τα πρόσωπα μας από αμούστακα, απόκτησαν ελαφρό χνούδι και ένας αδιόρατος μύστακας ζωγραφίστηκε κάτω από την μύτη. Λόχοι και τάγματα, σε εντυπωσιακούς σχηματισμούς, παρελαύναν στη οδό Μητροπόλεως, μπροστά από τους τοπικούς άρχοντες. Η θέα των πεζοπόρων τμημάτων της παρέλασης, προκαλούσε την έξαρση του πατριωτικού αισθήματος και τα χειροκροτήματα του κόσμου, που παρακολουθούσε με ενθουσιασμό. Ο φοίνικας αναγεννιόταν από τις στάχτες του, ενώ η Ελλάδα βυθιζόταν καθημερινά όλο και περισσότερο σ’ αυτές· «Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών!».

     Τα διαγγέλματα από τους ηγέτες της «επανάστασης της 21ης Απριλίου 1967» ακουγόταν στην ΥΕΝΕΔ (Υπηρεσία Ενημερώσεως Ενόπλων Δυνάμεων) και δεν επιδέχονταν ουδεμία αμφισβήτηση από το λαό, για το «καλό» του οποίου, ο στρατός πήρε τα όπλα. Αν δεν είχε γίνει η «επανάσταση», οι επάρατοι κουμμουνιστές, θα είχαν καταστρέψει την Ελλάδα μας! Προς αποφυγή λοιπόν αυτού του κόκκινου κινδύνου, χωροφύλακες γυρνούσαν τις γειτονιές της Βέροιας, και όχι μόνο, μαντρώνοντας τους επάρατους προδότες του έθνους. Τα στρατιωτικά τζιπ, εμφανίζονταν σαν τον Δον Κιχώτη από γειτονιά σε γειτονιά, κυνηγώντας τους εχθρούς του! Η κατάσταση ήταν κωμική τα μάλα (4) και θα ξεσπούσε κάποιος στα γέλια, πιάνοντας την κοιλιά του, αν δεν τον μπουζούριαζε (5) η Ασφάλεια (6) στα μπουντρούμια της, κάνοντας τον μαύρο στο ξύλο.

     Τα δημοψηφίσματα διαδεχόταν το ένα το άλλο και ο αρχηγός της χούντας των συνταγματαρχών, έγινε «λαοπρόβλητος άρχοντας» εξορίζοντας τον επάρατο Βασιλιά και μετασχηματιζόμενος ως χαμαιλέοντας, έγινε πρόεδρος της Δημοκρατίας της ψωροκώσταινας, που στον ήλιο μοίρα δεν είχε. Το «αποφασίζομεν και διατάσσομεν» ή το τρίπτυχο «ησυχία, τάξη και ασφάλεια», ήταν τα βασικά συνθήματα της «Δημοκρατίας των συνταγματαρχών». Κατά τα λεγόμενα του κοσμάκη, η επταετία ήταν σωτήρια για την χώρα και κυρίως για τους αγρότες, των οποίων τα χρέη χαρίστηκαν. Ο έτερος των συνταγματαρχών και ηγέτης του μυστριού, δεν άφησε πόλη χωρίς σχολείο και χωριό χωρίς δρόμο. Τα επιτεύγματα της «επανάστασης», συνέχισαν να στοιχειώνουν την ανικανότητα των ηγετών της φαυλοδημοκρατίας, ακόμη και στην περίοδο της μεταπολίτευσης. Αχ! Ελλάδα μου καημένη και απ’ τον κόσμο ξεχασμένη.

(1) Γυφτόκαρφα

(2) Παλιότερα

(3) Walt Disney και οι τρείς ανιχνευτές Χιούη, Λιούη και Ντιούη

(4) Αρχαιοπρεπές επίρρημα που απλώς σημαίνει πολύ.

(5) Συλλαμβάνω, οδηγώ κάποιον στην φυλακή

(6) Αστυνομία