Γράμμα από το Δουβλίνο. Η καταγωγή και η μετανάστευση.

Του Παντελή Γουλάρα

Κατά τη διάρκεια της παρουσίασης

     Ομιλία κατά την παρουσίαση του βιβλίου "Στείλε μου Γράμμα..." στο Δουβλίνο, κατά τη διάρκεια του 3ου Φεστιβάλ Τεχνών και Επιχειρήσεων της Ελληνικής Κοινότητας Ιρλανδίας

     Μεγάλωσα σε μια μικρή ελληνική επαρχιακή πόλη, τη Βέροια. Σε μια πόλη που στις δεκαετίες του '50, του '60, του '70 και του ΄80, η έννοια της γειτονιάς, ήταν ζωντανή. Η κάθε γειτονιά, ήταν ένας μικρός ζωντανός πυρήνας ανθρώπων, που βρίσκονταν μεταξύ τους, συζητούσαν, γιόρταζαν μαζί, συναλλάσονταν οικονομικά, υποστήριζε ο ένας τον άλλον.

     Αυτές οι γειτονιές κατοικούνταν συνήθως από συγκεκριμένες ομάδες ανθρώπων, με κοινά χαρακτηριστικά. Στο κέντρο της πόλης για παράδειγμα, ήταν κυρίως ντόπιοι Βεροιώτες, μαγαζάτορες ή επιστήμονες (γιατροί, μηχανικοί, δικηγόροι) και δημόσιοι υπάλληλοι. Οι τελευταίοι συνήθως κινούνταν από πόλη σε πόλη με μεταθέσεις.

     Αντίστοιχα υπήρχαν οι αγροτικές γειτονιές, οι εργατικές γειτονιές, οι προσφυγικές γειτονιές, οι γειτονιές εσωτερικών μεταναστών από γειτονικά χωριά ή μικρότερες πόλεις, οι γειτονιές των Βλάχων κλπ.

     Η δική μου γειτονιά, ονομάζονταν Κυριώτισσα, από την ενοριακή εκκλησία της ή Κακοσούλι, γιατί μεγάλος αριθμός των κατοίκων της προερχόταν από το Ιστορικό Σούλι. Σπίτια παλιά, στενά δρομάκια με καλντερίμια. Και πλήθος βυζαντινές και μεταβυζαντινές εκκλησίες με υπέροχες πολύτιμες εικόνες και τοιχογραφίες.

Με φίλη αναγνώστρια

     Η οικονομική ζωή κινούνταν μέσα στη γειτονιά. Υπήρχαν τα παραδοσιακά μπακάλικα, που πουλούσαν και είδη μαναβικής, υπήρχε ο φούρνος, που έψηνε το ψωμί που ζύμωναν οι νοικοκυρές στο σπίτι, αλλά και τα φαγητά σε ταψί. Στη Βέροια τέτοια ήταν τα γεμιστά, το καλοκαίρι, οι περίφημες Βεροιώτικες πίτες, όλο το χρόνο, και τα φασόλια φούρνου, οι ονομαστοί φασουλοταβάδες, που έδωσαν και το όνομά τους, ως παρατσούκλι τους στους Βεροιώτες.

     Τηλέφωνα δεν υπήρχαν στα σπίτια. Υπήρχαν όμως στα μαγαζιά, κυρίως στα μπακάλικα, που οι ιδιοκτήτες τους, ήξεραν και λίγα γράμματα παραπάνω και στην ουσία εκτελούσαν και καθήκοντα γραμματικού της γειτονιάς. Ένας τέτοιος μπακάλης, της γειτονιάς που μεγάλωσα, ήταν και ο πατέρας μου.

     Η γειτονιά όμως χαρακτηριζόταν και από την απουσία. Απουσία νέων ανθρώπων που έφευγαν μετανάστες, στην Γερμανία, στην Αμερική, στην Αυστραλία και άφηναν πίσω, τους γέρους γονείς τους, να μεγαλώσουν τα εγγόνια τους. Ή απο την άλλη πλευρά, απουσία ώριμων ανδρών, που μετά τον εμφύλιο, βρέθηκαν πολιτικοί πρόσφυγες στην Ανατολική Ευρώπη, που τότε συνηθίζονταν να λέγεται “παραπέτασμα”, αφήνοντας πίσω συζύγους και παιδιά.

     Μοναδικός τρόπος επικοινωνίας όλων αυτών των ανθρώπων, ήταν το “γράμμα”.

     Κι εκεί έρχονταν ο ρόλος του μπακάλη. Πολλές φορές, άνθρωποι αγράμματοι, έρχονταν και ζητούσαν να τους γράψει την απάντηση σ' ένα γράμμα. Τις πιο πολλές φορές ζητουσαν να τους γράψει τη διεύθυνση του παραλήπτη στο φάκελλο, τη “σύσταση” όπως την έλεγαν, που ήταν γραμμένη με λατινικά γράμματα και δυσκολεύονταν να τη γράψουν.

    Κάπως έτσι γεννήθηκε το “Στείλε μου Γράμμα”. Όχι το βιβλίο στην αρχή, αλλά το ιστολόγιο. Αφήνοντας κι εγώ την Ελλάδα και την πόλη μου τη Βέροια, για να έρθω στην Ιρλανδία και στο Δουβλίνο, ένοιωσα την ανάγκη να γράψω τα δικά μου γράμματα. Να αποχαιρετήσω την πόλη μου, αναθυμούμενος τα παιδικά και νεανικά χρόνια που πέρασα σ' αυτή και να καλωσορίσω τη νέα ζωή στο Δουβλίνο. Έτσι δημιούργησα το ιστολόγιο “Στείλε μου Γράμμα” ή “Send me a letter” (sendmealetter007.blogspot.com).

     Αυτό είχε κάποια απρόβλεπτα αποτελέσματα. Φίλοι παλιοί και νεώτεροι, διαβάζοντας τις ιστορίες που δημοσίευα, εκδήλωσαν την επιθυμία να γράψουν και να δημοσιεύσουν τις δικές τους αναμνήσεις.

     Έτσι ξεκίνησε μια ανταλλαγή γραμμάτων από πλήθος συνεργατών, που, άλλος λίγο, άλλος πολύ, συνεχίζουν ακόμα να γράφουν, στο ιστολόγιό μας πια.

     Οι εικοσιπέντε πρώτες ιστορίες του ιστολογίου, περιλαμβάνονται σ' αυτό το βιβλίο, το “Στείλε μου Γράμμα...” Ένα βιβλίο που προέκυψε ουσιαστικά, από τη μετανάστευση, όπως και το ιστολόγιο φυσικά.

     Σας ευχαριστώ.