Το τρένο, όταν γραφόταν τραίνο

Γράμμα του Γιώργου Παληγεώργου από το Αγρίνιο

Σιδηροδρομικός σταθμός Αγρινίου τη δεκαετία του '60

     Κάποτε, λένε, οι άνθρωποι σπάνια ταξίδευαν· κάποιοι δεν ταξίδεψαν ποτέ.

     Φορές το ταξίδι έπαιρνε το όνομα της ξενιτειάς, κι άλλες του πόνου ή του μισεμού· χώριζε γονιούς από παιδιά, χώριζε αδέρφια, χώριζε αγάπες, χώριζε τη ζωή· κι ήταν φορές που το ταξίδι γινότανε παραμύθι για όσους ονειρεύονταν, που ήταν μαγεία για τους τυχερούς που ταξίδευαν για καλό. Τότε που έξω απ’ τα παραθύρια του τρένου έφευγε ο τόπος και τα κλαριά.

     Κάποτε…

     Φόντε που οι άνθρωποι σπάνια ταξίδευαν, στην Αιτωλοακαρνανία ύπαρχε τρένο· στην Αιτωλία να πούμε σωστότερα.

Σιδηροδρομικός σταθμός Μεσολογγίου

     Απ’ αρχής του νεοελληνικού κράτους, άρχισαν προβληματισμοί και σκέψεις για τις χερσαίες μετακινήσεις και μεταφορές. Απ’ τα μέσα του του 19ου αιώνα, λένε οι γραφές, άρχισαν να σημαδεύονται σιδηροδρομικές γραμμές στ’ αχνάρια της Ευρώπης. Σιγά-σιγά γίνηκαν οι γραμμές στον Περαία, στην Αθήνα, στην Πελοπόννησο, προς τη Λαμία και στη Βορειοδυτική Ελλάδα - τότε η Αιτωλοακαρνανία ήτανε το βορειότερο τμήμα της Δυτικής Ελλάδας.

     Στα 1888, μήνα Θεριστή, λένε τα κιτάπια, άρχισε να φκιάνεται η γραμμή από Μεσολόγγι ως Αγρίνιο (Βραχώρι), 44 χιλιόμετρα, από Βελγικό οίκο, γράφουνε. Όμως οι Βέλγοι δεν έστερξαν να κάμουν τη γραμμή ως το Κρυονέρι, για να συνδεθεί ακτοπλοϊκά με την Πάτρα και τις γραμμές του Σιδηρόδρομου ΣΠΑΠ (Σιδηρόδρομοι Πειραιώς-Αθηνών-Πελοποννήσου).

Το φέρι μποτ είχε ράγες στο κατάστρωμα για να μπαίνει το τρένο μέσα

     Στα 1890, το Μάρτη, ο Χ. Αποστολίδης ιδρύει την εταιρεία ΣΒΔΕ (Σιδηρόδρομοι Βορειοδυτικής Ελλάδος) και τον Οκτώβριο της ίδιας χρονιάς αρχίζουν τα δρομολόγια από Μεσολόγγι για Αγρίνιο. Την άλλη χρονιά (1891) παραδόθηκε και η προέκταση της γραμμής από Μεσολόγγι ως Κρυονέρι και τα τρένα έφταναν ακτοπλοϊκά στην Πάτρα (τα φέρυ μποτ που έφταναν στην απόληξη των γραμμών στο Κρυονέρι είχαν στον καταπέλτη τους και στο δάπεδό τους ράγες και τα τρένα έμπαιναν σ’ αυτά, όπως τα αυτοκίνητα και διέσχιζαν τον Πατραϊκό κόλπο).

     Αυτό, μαζί με τις άλλες διευκολύνσεις που πρόσφερε στις μετακινήσεις και στις μεταφορές, βοήθησε και τα καπνά της Αιτωλοακαρνανίας να φτάσουν στο λιμάνι της Πάτρας και να γίνουν γνωστά στην Πελοπόννησο, στην Αθήνα, τον Περαία και το εξωτερικό. Βοήθησε βέβαια και τους Πελοποννήσιους έμπορους να φτάσουν στο Αγρίνιο, ότι εμείς οι Αιτωλοακαρνάνες, εκείνα τα πρώιμα χρόνια της καπνοκαλλιέργειας δε κατέχαμε να εμπορευτούμε τον κόπο μας.

Κρυονέρι Αιτωλοακαρνανίας. Το τραίνο μπαίνει μέσα στο φέρι μποτ

     Τη διετία 1896-97 κατασκευάστηκε και δόθηκε για κυκλοφορία η διακλάδωση Καλύβια-Αχελώος(2 χλμ), για τις ανάγκες μεταφοράς ξυλείας. Τότε υλοτόμοι έκοβαν κορμούς από ελάτια στην Ευρυτανία και τους έριχναν στο ποτάμι κι αυτοί έφταναν πλέοντας ως το σταθμό του τρένου κοντά στα Καλύβια, όπου τους φόρτωναν.

     Στα 1911 δόθηκε στην κυκλοφορία η διακλάδωση από Αιτωλικό για Νιχώρι και Κατοχή (11χλμ.).

     Στα 1952 οι ΣΒΔΕ κατάσχονται λόγω πτώχευσης και υπάγονται στους ΣΠΑΠ. Στα 1970 οι ΣΒΔΕ καταργούνται ως ελλειμματικοί. Την ίδια χρονιά όλοι οι σιδηρόδρομοι της επικράτειας οργώνονται ενιαία από τον ΟΣΕ.

     Κι έμειναν οι σταθμοί κι έμεινε ο νόστος. Κι έμειναν οι γραμμές να σημαδεύουν το παρελθόν και ν’ αναζητάνε το μέλλον. Αγρίνιο, Δοκίμι, Καλύβια, Αγγελόκαστρο, Σταμνά, Κεφαλόβρυσο, Αιτωλικό, Μεσολόγγι, Ευηνοχώρι, Γαλατάς, Κρυονέρι-«Καλυδώνα»*.

     Όσοι ταξίδεψαν, όσοι πρόλαβαν το τρένο για καλό ή για πόλεμο ή για ξενιτεμό, όσοι κούνησαν κι έβρεξαν μαντήλια, όσοι έτρεξαν έξω απ’ τα παραθύρια του, ξέρουν καλά πως το ταξίδι είναι εικόνες που φεύγουν, παίρνοντας κάτι απ’ την καρδιά τους. Ξέρουν κι ακούνε κάθε τόσο το σφύριγμα του τρένου.

     Το τρένο, λένε κάποιοι, ολοένα απομακρύνεται. Το τρένο έπαψε να σφυρίζει. Χάθηκε κι έμειναν οι καπνοί του να ταΐζουν την αχλή που κρύβει το ταξίδι για το μέλλον.

     Τώρα όλοι μας οδηγάμε αυτοκίνητα, αλησμονώντας το ταξίδι…

     *“Καλυδώνα” = Το ομώνυμο φέρι μποτ, από το όνομα της Αρχαίας πόλης Καλυδώνα, στην περιοχή.

     Σημείωση: Η παραπάνω ιστορία δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στις 25/11/18 στο προφίλ του συγγραφέα στο facebook.