Γράμμα από το Δουβλίνο. Μικρές Ιστορίες από τη Βέροια. Στάθης Ψάλτης – Σοφοκλής Πέππας

Του Παντελή Γουλάρα

     Ήταν στα 1972, Μάρτης μήνας (αν θυμάμαι καλά). Στη Βέροια τότε είχε την έδρα του το Β΄ Σώμα Στρατού, με πολλούς φαντάρους που ξεχύνονταν τα απογεύματα, ιδιαίτερα τα Σαββατοκύριακα στην αγορά της πόλης. Μπορεί τα φανταράκια να μην είχαν πολλά χρήματα να ξοδέψουν, αλλά τα κεντρικά μαγαζιά της οδού Μητροπόλεως, γυράδικα, καφενεία, ζαχαροπλαστεία, γέμιζαν από παρέες φαντάρων.

     Ήταν στην πολιτική του καθεστώτος εκείνη την εποχή, η προσπάθεια για τη σύσφιξη των σχέσεων του στρατού με τους πολίτες. Έτσι σε κάθε πόλη που είχαν την έδρα τους στρατιωτικές μονάδες, ο στρατός είχε ανοίξει γραφεία ενημέρωσης για τους πολίτες, τα οποία στην ουσία έπαιζαν το ρόλο των γραφείων προπαγάνδας για το καθεστώς. Επί πλέον, στην πόλη μας, το Β' Σώμα Στρατού, έχοντας το ανάλογο ανθρώπινο δυναμικό, είχε δημιουργήσει και μια θεατρική ομάδα, με σκοπό να δίνονται θεατρικές παραστάσεις, όχι μόνο για τους στρατιώτες αλλά και για τους πολίτες.

(Φωτογραφία της οδού Μητροπόλεως στην Βέροια. Ο κινηματογράφος "Παλλάς" βρίσκονταν αριστερά εκεί που αργότερα άνοιξε του σούπερ μάρκετ του Βερόπουλου - από το ιστολόγιο politestoydromoy.blogspot)

     Έτσι είχε ανακοινωθεί στα τοπικά μέσα, ότι στον κινηματογράφο “Παλλάς” (που για την περίσταση μετατρέπονταν σε θέατρο, όπως και όλοι οι κινηματογράφοι της πόλης) θα δίνονταν παράσταση από τη θεατρική ομάδα του Β΄ Σ.Σ. με το έργο του Ηλία Βενέζη “Μπλοκ C”. Εμείς τότε, μαθητές της πέμπτης γυμνασίου (Β΄ λυκείου σαν να λέμε σήμερα) θα πηγαίναμε να το δούμε ομαδικά με το σχολείο. Βέβαια από τη μεριά μας ελάχιστα ενδιαφερόμασταν για το θέατρο. Πιο πολύ μας ευχαριστούσε ότι δεν θα κάναμε μάθημα εκείνη την ημέρα.

(Το εξώφυλλο του βιβλίου "Μπλοκ C" του Βενέζη, από τις εκδόσεις της "Εστίας". - Φωτογραφία από το ianos.gr)

     Περιττό να πω ότι, παρά την αρχική μας αδιαφορία, το έργο μας συγκλόνισε. Το κείμενο του Βενέζη αλλά και το παίξιμο των ηθοποιών ήταν μοναδικά. Από το σύνολο των ηθοποιών-στρατιωτών δύο ήταν αυτοί που ξεχώρισαν. Ο πρώτος ο ηθοποιός που έπαιζε το ρόλο του Σμηναγού, και απ' όσα μάθαμε αργότερα ήταν αυτός που σκηνοθετούσε το έργο. Ήταν λίγο μεγαλύτερος σε ηλικία από τους υπόλοιπους φαντάρους και το όνομά του ήταν Σοφοκλής Πέππας. Ο δεύτερος, ένας τύπος πολύ αδύνατος, ακριβώς αυτό που χαρακτηρίζουμε “φτερό στον άνεμο”, έπαιζε το ρόλο του Σαλταδόρου. Με ένα παίξιμο συγκλονιστικό. Μας άγγιξε ως τα κατάβαθα της ψυχής μας. Είναι σαν να ακούω ακόμα στ' αυτιά μου τα τελευταία λόγια του έργου, λόγια του Σαλταδόρου προς τον καινούργιο συγκρατούμενό του. “Δίκαια ή άδικα;”, “δίκαια ή άδικα” μ' ένα σπαραγμό στην φωνή, ζώντας και όχι παίζοντας το θεατρικό του ρόλο. Έχω ξαναδεί από τότε το έργο αυτό από άλλους θιάσους, το έχω ακούσει και στο ραδιόφωνο. Αυτή την ένταση στην απόδοση του λόγου δεν την έχω ξανασυναντήσει. Το όνομα του δεύτερου ηθοποιού ήταν Στάθης Ψάλτης.

(Εικόνα από θεατρική παράσταση του "Μπλοκ C" από διαφορετικό θίασο - από το ιστολόγιο radio-theatre.blogspot)

     Για μας εκείνη την εποχή αυτά τα ονόματα δεν έλεγαν τίποτα. Ούτε και για κανέναν άλλο νομίζω. Ίσως το όνομα του Πέππα να ήταν γνωστό στους μυημένους περί τα θεατρικά, αλλά μέχρι εκεί. Ο Ψάλτης όμως ήξερε πού πήγαινε. Στο μαγαζί δίπλα από τον κινηματογράφο, περνούσε τα απογεύματά του, πιτσιρικάς τότε, ο αξέχαστος φίλος και συνάδελφος, Μανώλης Φιλιππίδης. Όταν το έργο ήταν ακόμα στης πρόβες, κάθε φορά μετά το τέλος της πρόβας, οι στρατιώτες – ηθοποιοί, γύριζαν στα κοντινά μαγαζιά. Ο Ψάλτης έπιανε κουβέντα με όλους, έκανε αστεία, έλεγε ανέκδοτα. Κάποια στιγμή, γύρισε και είπε στον Μανώλη. “Εμένα που με βλέπεις μικρέ, μια μέρα όλη η Ελλάδα θα μιλάει για μένα”. Όπως κι έγινε. Τη συνομιλία, μου την μετέφερε ο ίδιος ο Μανώλης.

(Ο Στάθης Ψάλτης - φωτογραφία από το makeleio.gr)

     Την ίδια εποχή, ένας μαθητικός θίασος, κάτω από την ομπρέλα των Αλκίμων (ήταν απαραίτητο, για ευνόητους λόγους) έκανε πρόβες για ένα άλλο θεατρικό έργο, με θέμα πάλι από την κατοχή, με συγγραφέα και σκηνοθέτη τον δάσκαλο Μιλτιάδη Σιδηρόπουλο και μεταξύ των πρωταγωνιστών και την αφεντιά μου. Οι πρόβες μας γίνονταν σ' έναν άλλο κινηματογράφο της πόλης το “Σταρ”. Ο σκηνοθέτης μας, όπως καταλάβαμε, γνώριζε από πριν τον Πέππα και τον κάλεσε να παρακολουθήσει την πρόβα μας. Και παρ' όλο που ο δάσκαλος είχε σε μεγάλη εκτίμηση το παίξιμό μου και προσπάθησε να στρέψει την προσοχή του καλεσμένου μας σε μένα, εκείνος γοητεύτηκε από το παίξιμο της συμπρωταγωνίστριάς μου, Λίτσας Βύζα, δίκαια οφείλω να ομολογήσω. Παρομοίασε μάλιστα το παίξιμό της, μ' αυτό κάποιας μεγάλης ηθοποιού της Παξινού ή της Συνοδινού.

(Ο Σοφοκλής Πέππας - φωτογραφία από το sansimera.gr)

     Αυτή ήταν η πρώτη φορά που ακούσαμε στη Βέροια για τον Στάθη Ψάλτη και για τον Σοφοκλή Πέππα, διάσημους ηθοποιούς αργότερα. Ο Σοφοκλής Πέππας, μετά από μια μεγάλη καριέρα στο θέατρο, τον κινηματογράφο και την τηλεόραση, έφυγε από την “επάρατο” (έτσι έγραψαν οι εφημερίδες) το Μάρτη του 2012. Λίγα χρόνια μετά, από την ίδια ασθένεια ο φίλος και συνάδελφός μου, Μανώλης Φιλιππίδης. Κι από την ίδια ασθένεια αποχαιρετήσαμε πριν λίγες μέρες και τον Στάθη Ψάλτη.