Γράμμα από την Κύπρο. Ιστορίες της νιότης ...από τη Βέροια. Η Κυριακή

Του Αναστάσιου Μπαλτζίδη

     Κυριακή πρωί και η λειτουργία, στην ενοριακή εκκλησία του Αποστόλου Πέτρου και Παύλου ή Μητρόπολη, έχει τελειώσει. Τα παιδιά έχουν πάρει το αντίδωρο, φιλώντας το χέρι του παπα-Γιάννη. Δυο ώρες στο ψαλτήρι, με το «Κύριε Ελέησον» και το «Παράσχου Κύριε», το στομάχι άρχισε να διαμαρτύρεται. «Τον άρτον ημών τον επιούσιον», μοίραζε ο παπα-Γιάννης, όπως έλεγε και το «Πάτερ Ημών»!

     Το ισοκράτημα στο ψαλτήρι, δεν είναι διόλου εύκολη δουλειά. Ο κυρ-Χρίστος ο ψάλτης, είχε άγρυπνο το βλέμμα του πάνω μας και ο πάτερ Βασίλειος, από την ωραία πύλη, με τη μελιστάλαχτη φωνή του, έδινε το σύνθημα για τους ύμνους.

     Η σοβαρότητα των στιγμών και η κατάνυξη του κόσμου, που παρακολουθούσε τη λειτουργία, δεν άφηνε περιθώρια λάθους. Ήχος πρώτος πλάγιος και όχι πρώτος, έγνεφε ο πάτερ Βασίλειος, από το Βήμα της Ωραίας Πύλης. Δεν κάνουμε ό,τι μας κατέβει και ότι μας αρέσει, υπάρχει τυπικό για κάθε Κυριακή και ακολουθείται επακριβώς, από τους ψάλτες μας, που ήταν οι καλύτεροι της πόλης. Ο κυρ-Χρίστος, βοηθός ψάλτης στον Αϊ-Δημήτρη της Θεσσαλονίκης, έπαιρνε το λεωφορείο από τα χαράματα, κάθε Κυριακή. Ερχότανε στη Μητρόπολη της Βέροιας και χάριζε σ’ όλους εμάς, τις μελιστάλακτες μελωδίες, που έβγαζαν οι φωνητικές του χορδές.

     Κάποιες Κυριακές, μετά το πέρας της θείας λειτουργίας, παραμέναμε για τα μαθήματα της βυζαντινής μουσικής. Οι παιδικές μας φωνές, κατέβαλαν κάθε δυνατή προσπάθεια, για να εκτελέσουν την βυζαντινή μουσική κλίμακα, σύμφωνα με τις οδηγίες του ιεροψάλτη. Οι βυζαντινοί ήχοι, ακούγονταν από τα παιδικά στόματα, με γλυκύτητα και πάθος, όπως παθιάρικοι ήταν και όλοι οι πλάγιοι ήχοι, της βυζαντινής μουσικής.

     Μετά το πέρας των μαθημάτων, πάντα υπήρχε και ο μποναμάς, για να γλυκαίνεται η προσπάθεια που καταβαλλότανε και να αυξάνεται το μεράκι. Το «τερπνό μετά του ωφέλιμου», που έλεγε και ο λαός.

     Στη συνέχεια, η τσακαλοπαρέα ανηφόριζε, για το παιχνίδι, στην αυλή του Τρίτου και Τέταρτου Δημοτικού. Εκεί μαζευόμασταν πάντα, ο Γιώργος, ο Γιάννης, ο Δημήτρης κι εγώ. Οι σταθεροί συντελεστές, του θέατρου που ακολουθούσε. Ο αρχηγός και σεναριογράφος, έδινε τους ρόλους και εξηγούσε με υπομονή και κατανόηση, τι περίμενε από τον καθένα μας. Επηρεασμένος από έργα της εποχής, στην τηλεόραση και τον κινηματογράφο, αλλά και από τις ιστορίες των πατεράδων μας για την κατοχή, τα βασανιστήρια στα μπουντρούμια της Γκεστάπο, ήταν ένα από τα προσφιλή του σενάρια. Αυτός πάντα, κρατούσε για τον εαυτό του, το ρόλο του ανακριτή. Ειλικρινά, πόσο μας επηρέασε στην μετέπειτα ζωή μας, αυτή η εποχή της επταετίας, της χούντας του '67; Πόσοι και πόσοι μέσα σ’ αυτό το σκηνικό της χούντας του '67, δεν γαλουχήθηκαν στα νάματα του φασισμού και της δημοκρατίας, των συνεργαζόμενων με το φασιστικό καθεστώς και των ανταρτών; Η χώρα, «μόλις και μετά βίας»(1), επούλωνε τις πληγές της, από το ναζισμό του '41 και τον εμφύλιο του '49. Αχ! Ελλάδα μου καημένη και βαριά χαροκαμένη.

     Ο Γιάννης πάντα έπαιρνε, το ρόλο του αντάρτη και πρέπει να ομολογήσω, ότι του ταίριαζε γάντι. Εγώ, ήμουν διερμηνέας του Δημήτρη, που ήταν αξιωματικός της Γκεστάπο και πάντα είχαμε κάποιους για τα SS, δηλαδή τους κλασικούς άκαρδους βασανιστές. Οι κλωτσιές, τα χαστούκια και οι σφαλιάρες στον αντάρτη, οδηγούσαν σε διαμαρτυρίες και καβγάδες, που κατέληγαν σε μπουνιές εκατέρωθεν και διάλυση της θεατρικής υπερπαραγωγής. Αλήθεια, τι αναμνήσεις έρχονται στο το σκοτεινό μυαλό μας, αναπολώντας τα χρόνια εκείνα, τις καταστάσεις και τους ανθρώπους; Παιχνίδι ήταν και πέρασε, εποχή ήταν και πάει, αλλά τα παιδιά γίνανε άντρες και οι γυναίκες μανάδες και τα παιδιά των παιδιών μας, ήρθαν στη θέση μας και γίναμε παππούδες... Αλήθεια, τι ιστορίες διηγούμαστε εμείς, στα εγγόνια μας και πως γαλουχήσαμε τα παιδιά μας;

1. Με δυσκολία

Σημείωση: Δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στο προφίλ του συγγραφέα στο facebook την 28/8/18