Το άστρο των Χριστουγέννων

Γράμμα του Δημήτρη Κουκούδη από τη Βέροια

     Ήταν ένα αστέρι, τότε που ήμασταν φοιτητές στην Ρουμανία, που δεν άναβε μόνο τα Χριστούγεννα.

     Άναβε όλο τον χρόνο.

     Τα είχε καταργήσει τα Χριστούγεννα και πολλά άλλα, το Κομμουνιστικό Κόμμα, εξάλλου ...προσωρινά, απ' ό,τι έδειξε η ιστορία.

     Θυμάμαι όμως κάποια, που είχε καλό λογισμό, όπως λένε οι πατέρες στο Όρος. Η έρμη, νόμιζε ότι σ' εκείνη την χώρα, δεν ξεστολίζουν το αστέρι το Χριστουγέννων από τα κτίρια, ειδικά εκείνα που ήταν ψηλά ψηλά, στις στέγες των δημόσιων κτιρίων.

Ζαλισμένη (παγωμένη) πανσέληνος

Γράμμα του Ανδρέα Μαρολαχάκη από τη Χαράδρα της Ημαθίας

     Παράξενη νύχτα σήμερα!

     Πανσέληνος!!!

     Η τελευταία της δεκαετίας!

     Έχει και ένα παράξενο όνομα. Είναι η παγωμένη πανσέληνος!

     Σήμερα στις 12/12 λίγο μετά τα μεσάνυχτα και ακριβώς στις 12 και 12 λεπτά εμφανίζεται η πανσέληνος! Ακριβώς δώδεκα μέρες πριν τα Χριστούγεννα!

Το σπίτι στην Παπάφη

Γράμμα του Δημήτρη Κουκούδη από τη Βέροια

     Το σπίτι αυτό, στην φωτογραφία, δεν υπάρχει πλέον.

     Όσοι κι όσες ερχόταν εκεί, θυμούνται ίσως, τα ξύλινα ταβάνια, τις νταμπλαδωτές πόρτες και τα μωσαϊκά πλακάκια, το τζάκι στην κουζίνα κι ενα δωμάτιο που δεν είχε πάτωμα και φαινόταν τα θεμέλια, το αρχαίο χώμα της Σαλονίκης.

     Ήταν ημιυπόγειο και είχε μια πικροδάφνη στην είσοδο και μια στάση του 12, στο παράθυρο μπροστά, που πήγαινε στην Κάτω Τούμπα.

     Ήταν στη Παπάφη 9 και κατέβαινες σκαλιά για να μπεις, σαν τις παλιές εκκλησίες της Βέροιας.

Η αδελφή του συγγραφέα (μνήμη Μάργκαρετ ΜακΓκάχερν)

Γράμμα του Παντελή Γουλάρα από το Δουβλίνο

Η Margaret McGahern στην πρώτη επίσκεψή της στη Βέροια το 1998. Διακρίνονται από αριστερά προς τα δεξιά, Γιώργος Παπαπαναγιώτου, John Swords, Παντελής Γουλάρας, Margaret McGahern και Ray Keane. Η φωτογραφία στην Ταβέρνα "Το Στέκι" στην οδό Πατριάρχου Ιωακείμ (δεν υπάρχει πια).

     Ήταν στις 31 Ιανουαρίου 1994, όταν για πρώτη φορά προσγειώθηκα στο αεροδρόμιο του Δουβλίνου, στην πόλη που πολλά χρόνια αργότερα έμελλε να γίνει ο τόπος μόνιμης κατοικίας μου. Μαζί με τον συνάδελφο και φίλο Γιώργο Παπαπαναγιώτου, είχαμε επιλεγεί να συμμετάσχουμε σε ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα ανταλλαγών, μεταξύ δημοσίων υπαλλήλων, της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το Karolus. Η πρόβλεψη ήταν ότι θα παραμέναμε επί ενάμιση μήνα στο Δουβλίνο, απασχολούμενοι σε κάποια από τις υπηρεσίες της Περιφερειακής Διοίκησης Υπηρεσιών Υγείας του Δουβλίνου (Eastern Health Board).

Μεγαλώνει ο άνθρωπος κι ο ίσκιος του... βαραίνει

Γράμμα του Δημήτρη Κουκούδη από τη Βέροια

     Θυμάμαι ακόμα τα χέρια των παππούδων μου.

     Θυμάμαι την φωνή τους, την μυρωδιά τους, την αγκαλιά τους, το χαμόγελο τους.

     Θυμάμαι το περπάτημα, τα βήματα στη σκάλα, το μπόι τους, τον ίσκιο που κάναμε στον δρόμο περπατώντας χέρι-χέρι κι αναμετρούσα το μέγεθός μας και ρωτούσα:

     - Παππού τι μεγάλος είσαι; Εγώ πότε θα σε φτάσω;!

"Προφασιζόμενοι καλά"

Γράμμα του Δημήτρη Κουκούδη από τη Βέροια

     Τα εσωτερικά των σπιτιών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, μοιάζανε πολύ μεταξύ τους.

     Μερικοί από μας προλάβαμε ανθρώπους να ζουν μέσα σ αυτά με Ελληνικό τρόπο.

     Είναι τα σπίτια, που αγαπάς όπως τα παραμύθια.

     Είναι αυτά που τα κοιτάς σε φωτογραφίες και ψάχνεις να βρεις ποιος δρόμος να είναι, γιατί δεν υπάρχουν πια.

     Σαν τις οικογενειακές φωτογραφίες, που δεν τους γνωρίζεις όλους και ψάχνεις κάποιον να σου πει ποιους βλέπεις.

Οι δικοί μου "Δίκαιοι των Εθνών"

Γράμμα του Δημήτρη Κουκούδη από τη Βέροια

Οι παππούδες μου

     Ο καθένας κουβαλάει μέσα του, αυτούς που προ-ηγήθηκαν από αυτόν στην ζωή, με τον δικό τους "τρόπο", στον δικό τους "τόπο".

     Ένα βράδυ, πριν μερικές εβομάδες, στον "τόπο" του Σιδηροδρομικού Σταθμού της Βέροιας, με τον δικό της "τρόπο", η Σόνια Θεοδωρίδου τραγούδησε, με την μαγική της φωνή, στην μνήμη των δικών της νεκρών.

     Μια πόλη, στον "τόπο" της με τον "τρόπο" της, τίμησε και θύμισε μαζί της, τους ίδιους νεκρούς.

     Καθισμένος στις τελευταίες καρέκλες την άκουγα να τραγουδάει "τι ωραία που ειν' η αγάπη μου" και στο δικό μου μυαλό, ερχόταν οι δικοί μου νεκροί, που φρόντισαν, όσο ζούσαν, να ζήσουν οι φίλοι τους.

Για τη Ρένα που έφυγε, για τη Ρένα που μένει...

Γράμμα του Γιώργου Παληγεώργου από το Αγρίνιο

     Ήταν ένα πρωϊνό κι ακούγοντας τον ήχο του κινητού μου αντανακλαστικά κοίταξα το νούμερο που με καλούσε. Ήταν νούμερο σταθερού απ’ την Αθήνα, απ’ την περιοχή της Πετρούπολης.

     - Παρακαλώ, απάντησα με περιέργεια.

     - Γιώργο καλημέρα, είμαι η Ρένα, η Ρένα η Κολοβού η δασκάλα.

     - Καλημέρα, είπα λίγο σαστισμένος.

     - Γιώργο να πας στη Αγιά-Μαρίνα να κάνεις ένα μνημόσυνο στη μανούλα σου, να χαρεί, μου είπε με έμφαση.

     - Καταλαβαίνω, είπα αλλά μ’ έκοψε...

Δ' Τάξη Πρακτικού. Μια ιστορία από την Κίσσαμο

Γράμμα του Ανδρέα Μαρολαχάκη από τη Χαράδρα της Ημαθίας

Με μερικούς πρακτικάριους. Δεύτερος από αριστερά

     Στη Δ΄ τάξη αποφάσισα να πάω στο πρακτικό. Έτσι, χωρίς καμιά ιδιαίτερη σκέψη. Ήταν μια εποχή που κανείς δεν «έμπαινε» στον κόπο να μας καθοδηγήσει και να μας εξηγήσει τις δυνατότητες της κάθε κατεύθυνσης. Βέβαια οφείλω να ομολογήσω πως ο καθηγητής των μαθηματικών που είχα στην προηγούμενη τάξη, μου είχε πει σε ανύποπτο χρόνο ότι η θέση μου δεν ήταν στο «κλασσικό». Πιθανόν να με επηρέασε, αλλά η απόφαση νομίζω πως ήταν αποκλειστικά δική μου. Η επιλογή έγινε χωρίς επαγγελματικά κριτήρια για το μέλλον μου ή τις δυνατότητές μου σαν μαθητή, αλλά ακολουθώντας μια απλή παρόρμηση της στιγμής.

Το βιολί κι ο τροχός...

Γράμμα του Γιώργου Παληγεώργου από το Αγρίνιο

Το παλιό γύφτικο βιολί

     Ξύπνα, η δροσιά είναι πέλαγο κι ακόμα είν’ καλοκαίρι. Σήκω να ιδείς και να γευτείς πως ξεκολλιέται ο καπνός, πως κόβονται βαντάκια[1]και πως κυλάει ο ίδρωτας στον κόρφο μου ποτάμι. Πλάι μου έλα να σταθείς, ν’ ακούσεις το τραγούδι, π’ αναβαρεί στ’ αστήθι μου και κρένει η λαλιά μου, ότι περάει γοργά ο καιρός, θάρθει κι εσέ η σειρά σου, με το τραγούδι σου ακριβά τον κόπο να πληρώνεις.

     Έτσι ήταν το συνήθειο του σα χάραζε η μέρα, τους Αύγουστους τα χρόνια εκειά, να τον γλυκοξυπνάει το γιο του το μονάκριβο, τη στερνοαπαντοχή του και να τον παίρνει αντάμα του, τον ήλιο να μαυλίσει.

Ταξιδιώτης με αιτία Νο 2. Ρώμη

Γράμμα της Φυλίτσας Σοφιανού από τη Θεσσαλονίκη

Βαρκαρόλα στην Πιάτσα ντι Σπάνια

     Η Ρώμη έχει χαρακτηριστεί αιώνια πόλη κι ανέπτυξε έναν αξιοθαύμαστο πολιτισμό στην καρδιά της γειτονικής μας Ιταλίας. Το 2013 την χαρήκαμε τουριστικά, τον Απρίλιο όμως του 2016 έλαβε χώρα ο καθιερωμένος 22^ος Μαραθώνιος της Ρώμης, στον οποίο ο πρωτότοκος γυιός, αποφάσισε να λάβει μέρος, οπότε ξαναταξιδέψαμε για συμπαράσταση και για να βρεθούμε λίγο ως οικογένεια, δεδομένου ότι προσκλήθηκε και ο μικρός γιός να έλθει από την Γερμανία, όπου ζει κι εργάζεται.

Φώτης. Μια ιστορία από την Κίσσαμο

Γράμμα του Ανδρέα Μαρολαχάκη από τη Βέροια

Στο κέντρο ο Φώτης. Δεξιά η Αντωνία και η Κατίνα

     Ανέβηκα στο πίσω κάθισμα της DKW μοτοσυκλέτας, σφίγγοντας στα χέρια μου μια σκουρόχρωμη, σχεδόν μαύρη, πέτρα. Ο οδηγός μάρσαρε τη μηχανή και μ’ ένα σπινάρισμα ξεκίνησε με θόρυβο, τινάζοντας σκόνες και χαλίκια στο προαύλιο του σχολείου. Διασχίσαμε την πλαϊνή αυλή και φτάσαμε στη μόνιμα ανοιχτή εξώπορτα του σχολείου. Εκεί μ’ ένα απότομο φρενάρισμα ο Φώτης (αυτός οδηγούσε) ακινητοποίησε το όχημα. Ισορρόπησε πατώντας με το αριστερό του πόδι στο έδαφος κι άπλωσε το χέρι του, χωρίς να πει τίποτα και κυρίως χωρίς να γυρίσει το σώμα του ή το κεφάλι του προς τα πίσω. Εγώ, αφού κρατήθηκα με το αριστερό μου χέρι απ’ τον ιμάντα της σέλας, με το δεξί μου του έδωσα την πέτρα που κρατούσα. Αυτός την πήρε και με μια απότομη κίνηση την πέταξε πάνω απ’ το κεφάλι του. Κάτι μουρμούρισε (ίσως γλύτωσα, ίσως δεν πρόκειται να με ξαναδείτε) και με μια απότομη γκαζιά, σήκωσε τη μηχανή στην πίσω της ρόδα, κάνοντας μια εντυπωσιακή σούζα κι έτσι βγήκαμε με ταχύτητα στον δρόμο. Έσφιξα με δύναμη τα δόντια μου, ενώ το χέρι μου κόντεψε να σπάσει τον ιμάντα. Παρ’ όλο που εμπιστευόμουν την οδηγητική ικανότητα του φίλου μου, ο φόβος απ’ τις νευρικές κινήσεις της οδήγησης και οι απότομοι ελιγμοί, προξένησαν ένα φόβο κι ένα σφίξιμο στο στομάχι μου.

Ποιος είσαι, ο Τζιμ Αρμάου;

Γράμμα του Γιώργου Παληγεώργου από το Αγρίνιο

Ο Τζίμης Αρμάος

     Γληγορότερα πέραγαν τα διαλείμματα, μα πέραγαν λίγο-πολύ ζορισμένα κι οι ώρες που μας έβαναν μέσα οι δάσκαλοι να μαθητέψουμε, πέραγαν κι οι μέρες· οι μέρες που μας πάαιναν περίπατο στον Αη Γιώργη, στη Λούτσα ή στα Ψαρά πέραγαν ευκολότερα. Πέραγαν κι οι βδομάδες, οι μήνες και τα χρόνια, με τις γιορτινές πάψες και τα ξεκαλοκαιριά.

     Πέραγαν οι απορίες κι οι άγνωστες λέξεις, πέραγαν οι εικόνες που ρουφάγαμε μέσα απ’ τ’ αναγνωστικά, μέσα απ’ των δασκάλων τις διήγησες, φορές μέσα απ’ τις φαντασίες που φκιάναμε, όσο μας έκοβε. Πέραγαν τα χρόνια, άλλοι έμεναν στην ίδια τάξη, άλλοι προβιβάζονταν, ας είναι. Τα χρόνια πέραγαν γιομάτα μέρες κι οι μέρες γιομάτες μάτια μαγεμένα, πάσα μέρα μια καρδιά.

Φουρφούριαααα!

Γράμμα του Παντελή Γουλάρα από το Δουβλίνο

     Στρογγυλοπρόσωπος. Μ' ένα κεφάλι μέτριο προς το μικρό. Τα μαλλιά του κουρεμένα κοντά. Όσες φορές οι λίγες τρίχες του αφήνονταν να μεγαλώσουν, αντίκριζαν κάθετα τον ουρανό, σαν τα αγκάθια του αχινού.

     Μάτια μικρά, απροσδιορίστου χρώματος, μάλλον ανοιχτά γκρίζα, κοίταζαν δεξιά-αριστερά μ' ένα περίεργο παιχνίδισμα, χωρίς στην πραγματικότητα να βλέπουν κάπου συγκεκριμένα. Τυφλός δεν ήταν, φαίνονταν όμως ότι η όρασή του ήταν μειωμένη. Μέτωπο μικρό, που μεγάλωνε από την απουσία μαλλιών μπροστά. Μύτη επίσης μικρή, λίγο ανασηκωμένη στην άκρη. Στο στόμα, εμφανίζονταν πάντα ένα μισό χαμόγελο. Στα μάγουλα και στο σαγόνι, κατοικούσαν κάτι αραιά γένια, αξύριστα “τεσσάρων ημερών” το ίδιο ίσια όπως τα μαλλιά της κεφαλής. Δεξια κι αριστερά ξεχώριζαν πεταχτά αυτιά.

Ένα παραμύθι για το μέλλον. (Ο Ανεμόμυλος* στο σκοτάδι και στο φως)

Γράμμα του Γιώργου Παληγεώργου από το Αγρίνιο

Ο Ανεμόμυλος στην τελευταία φάση της αναστήλωσής του

     Ξεκίναε σιγά-σιγά η νύχτα απ' τον κάμπο, απ' τα βάθια κι απ' τα ρέματα κι ασκώνονταν κι έρχονταν ως απάνω γλήγορα κι έπαιρνε μέσα της τον τόπο και τα φρύγανα και τα κλαριά και τα σπίτια του χωριού και τα πεύκα του δασύλλιου κι όλη τη ράχη ως τον Ανεμόμυλο.

     Ο Ανεμόμυλος ήτανε στη μέση και γύρω τα χωριά στο φως του ήλιου και μετά το βασίλεμα ο Ανεμόμυλος στη μέση και γύρω η νύχτα μ' όλα της τα σκοτάδια τα πηχτά φορές, κι όλες τις ξαστεριές στις καλοσύνες της. Ο Ανεμόμυλος κι αντίκρα ο Άϊ Λιάς

Ολότελα ν' αλλάξουν

Γράμμα του Βασίλη Χαραλάμπους από τη Λευκωσία

Τρία ποιήματα

Ολότελα ν΄αλλάξουν

_________

Σαν παλατιανοί
είναι και τούτοι
π΄ αυθωρεί πανέτοιμοι είναι
τη γνώμη τους ολότελα ν΄ αλλάξουν
μονάχα για ν΄ αρέσουν σ΄ αλλουνούς.

Το τρένο, όταν γραφόταν τραίνο

Γράμμα του Γιώργου Παληγεώργου από το Αγρίνιο

Σιδηροδρομικός σταθμός Αγρινίου τη δεκαετία του '60

     Κάποτε, λένε, οι άνθρωποι σπάνια ταξίδευαν· κάποιοι δεν ταξίδεψαν ποτέ.

     Φορές το ταξίδι έπαιρνε το όνομα της ξενιτειάς, κι άλλες του πόνου ή του μισεμού· χώριζε γονιούς από παιδιά, χώριζε αδέρφια, χώριζε αγάπες, χώριζε τη ζωή· κι ήταν φορές που το ταξίδι γινότανε παραμύθι για όσους ονειρεύονταν, που ήταν μαγεία για τους τυχερούς που ταξίδευαν για καλό. Τότε που έξω απ’ τα παραθύρια του τρένου έφευγε ο τόπος και τα κλαριά.

     Κάποτε…

     Φόντε που οι άνθρωποι σπάνια ταξίδευαν, στην Αιτωλοακαρνανία ύπαρχε τρένο· στην Αιτωλία να πούμε σωστότερα.

Οι γειτονιές της πόλης μου

Γράμμα του Παντελή Γουλάρα από το Δουβλίνο

Ρολόι. Φωτογραφία αρχείου Π. Γουλάρα

     Το παρακάτω κείμενο δημοσιεύτηκε Αντί Προλόγου στο βιβλίο του Αναστάσιου Μπαλτζίδη "Ιστορίες της νιότης" που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Bookstars.

     Η Βέροια, στις δεκαετίες του '50, του '60 και ακόμα και του '70, είχε συγκεκριμένη κοινωνική διαμόρφωση που ακολουθούσε την αστική της διαμόρφωση. Υπήρχε η Βέροια του κέντρου. Εκείνο το κομμάτι που περικλείονταν στη γραμμή Ρολόι, Μητροπόλεως, Εληά, η αρχή της Ανοίξεως, η Βενιζέλου, η Κεντρικής. Κάτοικοί της κυρίως ντόπιοι Βεροιώτες, μαγαζάτορες ή επιστήμονες (γιατροί, μηχανικοί, δικηγόροι) και δημόσιοι υπάλληλοι. Είναι εκεί όπου εμφανίστηκαν και οι πρώτες πολυκατοικίες της πόλης.

Οι μαχαλάδες της Βέροιας. Μια ιστορία της νιότης

Γράμμα του Αναστάσιου Μπαλτζίδη από το Μάμμαρη της Κύπρου

     Τις ανοιξιάτικες μέρες, σκαρφαλωμένος στα υψώματα της Βίλας του Βικέλα και του Προφήτη Ηλία, απολάμβανα τη θέα των μαχαλάδων, που ξεχύνονταν, όπως τα νερά ενός χείμαρρου, μπροστά στα πόδια μου. Άλλοτε πάλι, αναρριχόμουνα στο ύψωμα του Β΄ Σώματος Στρατού, πάνω από την οδό Μαυρομιχάλη, και αγνάντευα προσεχτικά, τον ορίζοντα, αναμένοντας την άφιξη του ελικοπτέρου του στρατηγείου. Με την άφιξη του, κατηφόριζα τρέχοντας τη Λεωφόρο Στρατού και φθάνοντας στη βάση του υψώματος, εξερευνούσα τις δαιδαλώδεις σπηλιές. Ο λαβύρινθος των διαδρόμων των σπηλαίων, ξεπρόβαλε μπροστά μου, ενώ το σκοτάδι αγκάλιαζε τα πάντα, λίγα μόνο μέτρα μετά την είσοδο σ’ αυτές. Ιστορίες και μύθοι για θησαυρούς και όπλα, καθώς και ένα υπόγειο μυστικό μονοπάτι, που έφτανε κάποτε μέχρι το ξακουστό ανάκτορο της Βεργίνας, ζωντάνευαν στο παιδικό μου μυαλό.

Ο θάνατος της αλεπούς

Γράμμα του Γιώργου Παληγεώργου από το Αγρίνιο

     Τα κοτέτσια, τότε στο χωριό, τα έφκιαναν στο κήπο στην πίσω μεριά του σπιτιού. Πλάϊ στο κοτέτσι και το σκυλί, να ξαπαντάει τις κότες απ’ τις εφόδους της «κυρά Μαριώς». Κυρά Μαριώ έλεγαν οι δασκάλες την αλεπού. Κι άμα προσφώναγαν κυρά Μαριώ κάνα κορίτσι που το έλεγαν Μαρία, όλη η τάξη χαχάνιζε.

     Οι κότες έφταναν ως την αυλή, φορές ζύγωναν κι ως το κατώφλι του του σπιτιού, όπου άφηναν τη «ζωγραφιά» τους. Στη θέα της κουτσουλιάς οι νοικοκυράδες φώναζαν με θυμό στην κότα, “κακός ψόφους” ή “κακιά αλ’ πού να σι φάει”.

     

Ταξιδιώτης με αιτία

Γράμμα της Φυλίτσας Σοφιανού από τη Θεσσαλονίκη

Άποψη της Σύρου

     του 2018. Λίγο έξω από τις συνήθειές μας να ξεκινήσουμε τέτοια εποχή ταξίδι σε νησί, κι όμως μια διοργάνωση τριάθλου στη Σύρο όπου δήλωσε να συμμετέχει ο πρωτότοκος, μας έκανε να ετοιμάσουμε βαλίτσες, να φορτώσουμε ποδήλατο στην ειδική θήκη στο πίσω μέρος του μικρού αυτοκινήτου, να διασχίσουμε την χώρα από Θεσσαλονίκη μέχρι Πειραιά και να επιβιβασθούμε στο πλοίο Πάτμος, για να πάμε στη Σύρο. Μετά από τέσσερις ώρες ταξίδι σε ένα κατάμεστο πλοίο, το αυτοκίνητό μας βγήκε σχεδόν τελευταίο, αφού είχαμε μπει από τους πρώτους.

Ο πιανίστας. Μια ιστορία της νιότης

Γράμμα του Αναστάσιου Μπαλτζίδη από το Μάμμαρη της Κύπρου

Καστανιά Βεροίας

     Οι λυκειακές εκδρομές στο δασάκι της Νέας Ελβετίας, έπαιξαν σπουδαίο ρόλο στη διερεύνηση και ανάπτυξη των καλλιτεχνικών μας οριζόντων. Ενθυμούμαι πάντα με αγάπη, τις ατελείωτες διαδρομές, εντός της περιοχής του άλσους, με το φίλο μου το Γιάννη. Συζητούσαμε με τις ώρες, τη συμμετοχή μας στον πανελλήνιο διαγωνισμό τραγουδιού, που οργανωνόταν ετήσια στη Θεσσαλονίκη. Πιστεύαμε, ότι θα μπορούσαμε να γράψουμε και να μελοποιήσουμε, ένα τραγουδάκι, που θα διακρινόταν στο διαγωνισμό. Ξεκίνησα να σκέφτομαι και να καταγράφω τους στίχους, ενώ ο φίλος μου ασχολήθηκε, με τη μελοποίηση του. Ένα τραγούδι, που εξυμνούσε την αγάπη και τον έρωτα. Τι άλλο θα μπορούσε να αποτελέσει, το καλύτερο θέμα μιας εφηβικής καρδιάς;

Ο «κύβος ερρίφθη». Μια ιστορία της νιότης

Γράμμα του Αναστάσιου Μπαλτζίδη από το Μάμμαρη της Κύπρου

Με τη θεία Κατίνα, το θείο Παντελή και τη γιαγιά στο χώρο της ναυμαχίας σε μεταγενέστερη εποχή

     Κάθε φορά που, ήταν η ώρα μιας κρίσιμης απόφασης, ερχόταν και επανερχόταν στο νου μου, η γνωστή φράση ο «κύβος ερρίφθη». Όλη η ζωή μας, είναι γεμάτη από «Ρουβίκωνες». Από την ημέρα που πατάς το πόδι σου, σε αυτόν το «ψεύτη ντουνιά», προσπαθείς να ορθώσεις το ανάστημα σου και πάντα κάτι πόντοι σου λείπουν. Όχι, έπεσες από «φτωχά αμελέτητα», όχι, έχεις ένα ψεγάδι στην εμφάνιση σου, όχι, κάποια αναπηρία και πάει λέγοντας. Υπάρχουν βέβαια και αυτοί που κέρδισαν το λαχείο και όλοι οι άλλοι πιστεύουν, πως έχουν λύσει το πρόβλημα τους... βλέπεις υπάρχει διάχυτη η εντύπωση, ότι «τα λεφτά αγοράζουν τα πάντα!»

Είχαμε έναν καθρέφτη

Γράμμα του Γιώργου Παληγεώργου από το Αγρίνιο

Απρίλης 1982, Άνω Τούμπα, μετά από εκδρομή στη Χαλκιδική

     Πήγα να ξυριστώ και στάθηκα στον καθρέφτη, τήραξα μέσα του βαθιά, πέρα μακριά, αχλή, αφρός στο πρόσωπό μου…

     Είχαμε, μαθές, τότε, έναν καθρέφτη, κρεμασμένο πλάι στο κατώφλι, σ’ ωραία κορνίζα, τον είχανε δώκει δώρο της μάνας μου στο γάμο της. Πάταγα στο σκαμνί και τήραγα μέσα του κι έβλεπα τα μούτρα μου, φαίνονταν καλύτερα, καθαρότερα απ’ ότι στου πηγαδιού τον πάτο

Για κείνο που χρυσίζει στο δίκτυ

Γράμμα του Βασίλη Χαραλάμπους από τη Λευκωσία

Τα παμπάλαια εκείνα χρόνια

στο πελαγίσιο ξάγναντο

τα καλογέρια στου Σταυρονικήτα

διαπορούν για κείνο που ξεπροβάλλει παρεμπρός

από του βυθού τ’ απόβαθα

διαπορούν για κείνο που χρυσίζει στο δίκτυ.

Η ανάσα των χαμένων Μικρασιατών

     Γράμμα του Γιώργου Παληγεώργου από το Αγρίνιο

     Η αύρα απ’ τις κορφές των κυπαρισσιών φέρνει την ανάσα των χαμένων Μικρασιατών, ότι χώρος για λήθη δε μένει, ότι η μνήμη δε γέρασε, η μνήμη μας δε θα γεράσει!

     Εκεί στα 1922, ρίζα είναι ο πόνος κι ο αιώνια άκοπος αγώνας για ζωή, καλύτερα πες, ο αγώνας για ψωμί και για της ψυχής τα σύνεργα, ο αγώνας για πατρίδα και για συνύπαρξη της οικουμένης ανθρωπινή! Εκεί στα 1922 στη Μικρασία, ρίζα είναι ο πόνος και τα διδάγματα…

Λόφος Βίλα Βικέλα. Μια ιστορία της νιότης.

Γράμμα του Αναστάσιου Μπαλτζίδη από το Μάμμαρη της Κύπρου

     Η πορεία προς την κορυφή του λόφου, της Βίλας Βικέλα δεν ήταν καθόλου ευκαταφρόνητη. Ο χωματόδρομος ήταν πλατύς και η κλήση ολοένα και πιο ανηφορική. Τεράστια αυλάκια, σχίζανε το χώμα και πέτρες έκαναν την εμφάνιση τους, στο βάθος τους. Η μητέρα μου αγκομαχούσε, από την προσπάθεια που κατέβαλε, για να σκαρφαλώσει προς την κορυφή του λόφου. Τα βήματα μας ήταν μικρά και το πέλμα, προσπαθούσε να γαντζωθεί στο χώμα, που γλιστρούσε από τη λεπτή στρώση της σκόνης, που είχε επικαθίσει, κατά τόπους στην επιφάνεια του. Στα μισά της διαδρομής, οι πλευρές του βράχου, ανέβαιναν απότομα, σχηματίζοντας ένα οροπέδιο, στα δεξιά και τα αριστερά, του δρόμου. Φυτά κρέμονταν κατά μήκος της απότομης κατωφέρειας, που ούτε αγριοκάτσικο δεν σκαρφάλωνε. Κουφοξυλιές, λίγες συκιές και θάμνοι βατόμουρων, δέσποζαν μεταξύ των φυτών, της άναρχης βλάστησης. Η πορεία μας συνεχίστηκε αργή και σταθερή, μέσα από το διάδρομο, που άφηναν μεταξύ τους, οι υπερυψωμένες πλευρές και μας οδήγησε, κάτω από την υπόγεια, «σπηλιά του θησαυρού».

Ντοπιολαλιές (Διαδρομή - Γλωσσικές διαφορές). Μια ιστορία από την Κίσσαμο

Γράμμα του Ανδρέα Μαρολαχάκη από τη Χαράδρα της Ημαθίας

           

           Ξαφνικά, σε άγουρη σχετικά ηλικία, βρέθηκα να είμαι αναγκασμένος να ζήσω μόνος μου, μακριά απ’ την οικογένειά μου, σ’ ένα περιβάλλον τελείως άγνωστο σε μένα. Η απόσταση που χώριζε τον τόπο προορισμού, με το μέρος που γεννήθηκα κι έζησα όλα μου τα χρόνια, ήταν περίπου χίλια χιλιόμετρα. Για να καλύψω αυτή την απόσταση, θα έπρεπε ν’ αλλάξω πέντε περίπου διαφορετικά μέσα συγκοινωνίας και να περάσω ατελείωτες ώρες σε διαφορετικούς σταθμούς αναμονής. Σε κάθε τέτοιο σταθμό που ήμουν αναγκασμένος να περιμένω το συγκοινωνιακό μέσο που θα με μετέφερε στον επόμενο προορισμό μου, δεχόμουν νέες παραστάσεις, πρωτόγνωρες, μερικές απ’ τις οποίες με παραξένευαν, ενώ κάποιες άλλες το λιγότερο που θα μπορούσα να πω είναι ότι με φόβιζαν.

Σκυλοϊστορίας Συνέχεια

Γράμμα από τη Θεσσαλονίκη της Φυλίτσας Σοφιανού

     Ο Ντόμπι, η Ντίγκι και ο Λεόν είναι οι φίλοι του Άρη, σκυλάκια που κατοικούν όλα στον ίδιο δρόμο με εμάς, σε παρακείμενες οικοδομές. Όταν ανταμώνουν στις εξόδους τους κάνουν τρελές χαρές. Οι ουρές τους κουνιούνται πέρα δώθε σαν εκκρεμή, κι όσο πιο μεγάλη η χαρά τους, τόσο μεγαλύτερη η συχνότητα κίνησης των ουρών τους.

Σπύρος. Μια ιστορία από την Κίσσαμο

Γράμμα από τη Βέροια του Ανδρέα Μαρολαχάκη

Ο Σπύρος καθιστός δεξιά με την κιθάρα

     «Ξέρω τι προσπαθείς να δεις, αλλά δεν καταλαβαίνω πώς ελπίζεις να το δεις». Αυτά ψιθύρισε στο αυτί μου ο Σπύρος, ενώ ήμασταν στριμωγμένοι μαζί με πολλούς ακόμη φίλους μας σ’ ένα ταξί κι εγώ ένιωσα σαν να με τσίμπησε σφήκα. Αυτό ήταν κάτι που δε περίμενα ν’ ακούσω από κανένα. Πίστευα πως έκρυβα καλά τα συναισθήματά μου και την προτίμησή μου σ’ ένα κορίτσι. Προφανώς υποτίμησα κατά πολύ την εξυπνάδα και τη διορατικότητα του φίλου μου.

Γράμμα από τη Θεσσαλονίκη. Άνοιξε τα μάτια, βγες στους δρόμους, βρες παρέες...

Του Ηλία Τσέχου

     Ομιλία - εισήγηση του Ηλία Τσέχου κατά την παρουσίαση του βιβλίου "Στείλε μου Γράμμα.." στις 19 Δεκεμβρίου 2018, στο καφέ Bazaar, στη Θεσσαλονίκη.

     ''ΣΤΕΙΛΕ ΜΟΥ ΓΡΑΜΜΑ'' Συλλογικό, 24 Επιστολές - Bookstars 2018

     ''Στείλε μου Γράμμα''... Παντελής Γουλάρας, Μαρία Κορτέση, Ελένη Δημητριάδου, Ανατολή Μελίδου, Γιώργος Παληγεώργος, Έλσα Ξανθοπούλου, Άρτεμις Καλογήρου, Νίκος Θεοδωράκης

     Ένα συλλογικό βιβλίο οκτώ επίδοξων επιστολογράφων ή οκτώ εκκολαπτόμενων λογοτεχνών ή μια κι έξω, στολίζοντας ξεστολίζοντας τούτο το κοσμοπολίτικο απρόοπτα ταξιδευτό βιβλίο, αφού γεωγραφικά και ψυχικά οι γραφιάδες ζουν σε όλα τα πλάτη και τα μήκη του πλανήτη μας, με παραλήπτη, σπαραχτικά, τη βασίλισσα της Ερατεινής Ημαθίας Βέροια, τη βασίλισσα του βορά, που κάποτε και για κάμποσο καιρό, γραφόταν με δύο ρρ.

Γράμμα από τη Σαρωνίδα. Δυο ταξίδια με προορισμό το άγνωστο!

Του Σταύρου Γριζιώτη

Η ταινία κίνητρο...

...αλλά τα σύννεφα ποτέ δεν ήρθαν...

(Σὰ βγεῖς στὸν πηγαιμὸ γιὰ τὴν Ἰθάκη,

νὰ εὔχεσαι νἆναι μακρὺς ὁ δρόμος,

γεμάτος περιπέτειες, γεμάτος γνώσεις.)

     Ας ξεκινήσουμε με μια παραδοχή: Όλοι μας έχουμε πάνω από μία φορά σπαζοκεφαλιάσει σκεπτόμενοι πού θα πάμε φέτος διακοπές ή ποιός είναι ο καλύτερος προορισμός για ένα ταξίδι στο εξωτερικό.

Γράμμα από τη Θεσσαλονίκη. Ο Ήρωάς μου.

Της Ανατολής Μελίδου

     Ένα μαθητικό πάσο μέσα σε ζελατίνη για να μην φθαρεί... φωτογραφία, γυμνάσιο, τάξη, έτος κλπ... και στην πίσω πλευρά του, ένα ποίημα...

"Μη κλάψεις για μένα

ας ξέρεις πως πεθαίνω

δε μπορείς να με βοηθήσεις.

Μα δες εκείνο το λουλούδι

για κείνο που μαραίνεται σου λέω.

Πότισέ το"

Α.Π.

Ιστορίες από την Κίσσαμο. Η τιμωρία μου. Γράμμα από τη Βέροια.

Του Ανδρέα Μαρολαχάκη

Μετά τους αγώνες

     Ήταν μια περίεργη εποχή στο οικοτροφείο, λίγο μετά απ’ την τοποθέτηση του Σεβασμιότατου Ειρηναίου ως έξαρχου Δυτ. Γερμανίας. Η θέση του μητροπολίτη χήρευε και υπήρχε μια αναστάτωση στη λειτουργία του ιδρύματος. Χωρίς την παρουσία του όλα έμοιαζαν αβέβαια. Εμείς τα παιδιά δεν καταλαβαίναμε πολλά πράγματα από πολιτική και σκοπιμότητες. Απλά βλέπαμε τα γεγονότα να μας προσπερνούν, χωρίς να είμαστε σε θέση να λάβουμε ενεργά μέρος σ’ αυτά. Νιώθαμε σαν θεατές ενός κινηματογραφικού έργου, το οποίο δεν μας άρεσε, αλλά είχαμε την υποχρέωση, παρά τη θέλησή μας, να το παρακολουθήσουμε.

Γράμμα από το Δουβλίνο. Η καταγωγή και η μετανάστευση.

Του Παντελή Γουλάρα

Κατά τη διάρκεια της παρουσίασης

     Ομιλία κατά την παρουσίαση του βιβλίου "Στείλε μου Γράμμα..." στο Δουβλίνο, κατά τη διάρκεια του 3ου Φεστιβάλ Τεχνών και Επιχειρήσεων της Ελληνικής Κοινότητας Ιρλανδίας

     Μεγάλωσα σε μια μικρή ελληνική επαρχιακή πόλη, τη Βέροια. Σε μια πόλη που στις δεκαετίες του '50, του '60, του '70 και του ΄80, η έννοια της γειτονιάς, ήταν ζωντανή. Η κάθε γειτονιά, ήταν ένας μικρός ζωντανός πυρήνας ανθρώπων, που βρίσκονταν μεταξύ τους, συζητούσαν, γιόρταζαν μαζί, συναλλάσονταν οικονομικά, υποστήριζε ο ένας τον άλλον.

Γράμμα από το Αγρίνιο. Το φύλλο της κυδωνιάς.

Του Γιώργου Παληγεώργου

Κυδωνιά

     Σιγά- σιγά, με πλάνες βόλτες στον αθώο αέρα, το φύλλο της κυδωνιάς μπαίνει στην πορεία της προσγείωσης. Μετά τη βροχή που έδωσε κατευόδιο στο καλοκαίρι, η μέρα λουσμένη αφέθηκε στην καθάρια καρτερία. Κι οι άνθρωποι βλέπουν το χινόπωρο σημάδι ότι οι μεγάλες μέρες έχουν διαβεί και μπαίνουν κι αυτοί στην καρτερία κι αφήνουν λίγο τα βάσανα και τηράνε τα χελιδόνια, που γραμμές - γραμμές πάνω στα καλώδια της ΔΕΗ, κανονίζουν τη ρότα τους για το νότο. Θ’ αποδημήσουν για να ξανάρθουν πάλι εδώ, να μας ξαναβρούν, να ξαναβρούν τη φωλιά τους. Νάχει το καλοκαίρι φωλιά. Θα ξανάρθουν, εξόν κι η μετανάστεψη των πουλιών κριθεί παράνομη, εξόν κι οι χελιδονοφωλιές κριθούν αυθαίρετες και γκρεμιστούν. Σιγά- σιγά, με πλάνες βόλτες στον αέρα πέφτουν τα φύλλα της κυδωνιάς, για να μπολιάσουν το χώμα. Ο αέρας μυρίζει βροχή…!

Γράμμα από τη Θεσσαλονίκη. Ψυχοσάββατο.

Της Φυλίτσας Σοφιανού

Οι ψυχές των δικαίων στα χέρια του Θεού. Ναός Αγίων Αποστόλων, 12ου αιώνα, Θεσσαλονίκη

     Το Σάββατο, πριν την Κυριακή της Απόκρεω, έχει καθιερωθεί ως ψυχοσάββατο από την ορθόδοξη εκκλησία. Πρόσφορα, κόλλυβα, κουτιά με κουλουράκια ή άλλα κεράσματα, γεμίζουν τραπέζια μέσα στους ναούς και διαβάζονται τρισάγια, για τις ψυχές των κοιμηθέντων, γονέων, συγγενών, φίλων και εχθρών, πάππου προς πάππον, αναγράφονται στα χαρτιά που δίδουν οι πιστοί στους ιερείς, οι οποίοι διαβάζουν, άλλοτε φωναχτά κι άλλοτε από μέσα τους, τα ονόματα.

Ιστορίες από την Κίσσαμο. Το παπαδοπαίδι. Γράμμα από τη Βέροια.

Του Ανδρέα Μαρολαχάκη

Το παπαδοπαίδι κάτω αριστερά, μαζί με τον Πσιπσή, τον Φώτη και τον Γιάννη

     Είχαμε φτάσει στην τελευταία τάξη του γυμνασίου, αλλά αρνούμασταν να δεχτούμε, πως πλησίαζε το τέλος των μαθητικών μας χρόνων. Με την εφηβεία να κυριαρχεί σε κάθε στιγμή της ζωής μας, σκαρφιζόμασταν όλο και κάποια καινούργια «κουζουλάδα», έτσι για να ικανοποιήσουμε το εφηβικό μας «εγώ» και κυρίως να πάμε κόντρα στο τοπικό κατεστημένο, που έθετε άτυπους κανόνες συμπεριφοράς καθοριστικούς, αλίμονο, για το τι έπρεπε να κάνουμε και τι όχι. Στην παλιοπαρέα των «λουλουδιών» είχε μπει ένα νέο μέλος, που ήρθε στην πόλη μας τον χειμώνα του 1973. Πολλοί απ’ τους συμμαθητές μου τον ήξεραν, γιατί πήγαιναν μαζί στο δημοτικό. Όταν η καθηγήτριά μας απ’ τη Μακεδονία, τον έβαλε να καθίσει στην πρώτη θέση και μας τον παρουσίασε με δύο λόγια, ακούστηκε απ’ το βάθος της αίθουσας μια αργόσυρτη φωνή: «Μήπως είναι και γιoς παπά;» Ο νέος συμμαθητής γύρισε ξαφνιασμένος, για ν’ αντικρύσει τον Γιάννη τον Ρ. κι αμέσως να τον χαιρετήσει. Είχαν κοινή διαδρομή στο δημοτικό κι αμέσως έδεσαν κι έκαναν παρέα.

Letter from Dublin. "Send me a letter". The reader is the key person of the stories.

By Leonidas Stergiou

     Presentation speach during the 3rd Art and Business Festival of the Hellenic Community. EPIC Irish Emigration Museum, Dublin 24 February 2019.

     "Send me a Letter" consists of a puzzle of contiguous and interactive stories. This feature, in conjunction with the writing method of "enkyvotismοs" – I am sorry that I am not aware of the correct term of this word in the English and I want to avoid taking the risk to give a rush translation but I will try to describe; it is a writing method where one story is within another, all together are developing at the same time. Homer was the first who used this method in his epics Oddyssea and Iliad.

Γράμμα από το Δουβλίνο. "Στείλε μου γράμμα..." Πρωταγωνιστής ο αναγνώστης.

Του Λεωνίδα Στεργίου

Εικόνα από το 3ο Φεστιβάλ Τεχνών και επιχειρήσεων με το χώρο πώλησης του βιβλίου

     Ομιλία κατά την παρουσίαση του βιβλίου "Στείλε μου Γράμμα..." στο Δουβλίνο, στις 24 Φεβρουαρίου 2019 στο EPIC Ιρλανδικό Μουσείο Μετανάστευσης, κατά τη διάρκεια του 3ου Φεστιβάλ Τεχνών και Επιχειρήσεων της Ελληνικής Κοινότητας Ιρλανδίας.

     Είναι τιμή μου να παρουσιάσω το βιβλίο του Παντελή Γουλάρα "Στείλε μου Γράμμα" και να γνωρίσω τον Παντελή για πρώτη φορά από κοντά και μέσα από αυτό το βιβλίο.

Γράμμα από τη Βέροια. Ευδαιμονία γραφής και ανάγνωσης.

Του Ηλία Τσέχου

   
     Ανδρέας Μαρολαχάκης: "Ιστορίες από το Κακοσούλι" 2018

     (Ομιλία κκατά την παρουσίαση του βιβλίου του Ανδρέα Μαρολαχάκη "Ιστορίες από το Κακοσούλι", στις 26/11/2018, στη Βέροια, στην αίθουσα του Λαογραφικού Συλλόγου Βλάχων).

     Το πρώτο βιβλίο του Ανδρέα Μαρολαχάκη. Έτσι, έτοιμο από το πουθενά, από το παραμύθι σαν πραγματικότητα, από την πραγματικότητα σαν λογοτεχνία, σε επιστροφές δίχως επιστροφή και σε αγάπες δίχως αγάπη, με αγάπη.