Περιφέροντας τη θλίψη στους δρόμους

 Γράμμα του Νίκου Θεοδωράκη από την Αθήνα

    Αθήνα. Κέντρο. 3ης Σεπτεμβρίου και Ίου. Δεκέμβρης ’20. Λίγο πριν τα Χριστούγεννα και την έλευση του «σωτήριου» 2021...

    Τον είδα χτες το απόγευμα, 50 μ. από το σπίτι μου, στον πεζόδρομο με τα παρτέρια που βγαίνω βόλτα με τη Μιλλίτσα (1) κάνοντας χρήση του Χαρδαλοκωδικού 6. Ένας ανθρώπινος όγκος, τυλιγμένος σε μια παλιοκουβέρτα μέχρι το κεφάλι, που μόνο από τα μαλλιά μπορεί να καταλάβαινες ότι είναι άντρας.

Μνήμες από το Βασίλειον της Ελλάδος

 Γράμμα του Δημήτρη Κουκούδη από τη Βέροια

    Όταν πρωτοείδα αυτή την εικόνα, πήγαινα στο δημοτικό, στο Τρίτο και Τέταρτο Βεροίας.

    Δεν ξέραμε ότι το κτήριο του σχολείου μας, ήταν το Τούρκικο σχολείο της πόλης και δεν θα είχε καμία σημασία για μας, αν το γνωρίζαμε.

    Οι αίθουσες ήταν ψηλοτάβανες και τα παράθυρα μεγάλα με φεγγίτες.

    Φεγγίτες είχαν και οι νταμπαλαδωτές, διπλές πόρτες για να φωτίζουν τον εσωτερικό διάδρομο, βαμμένες με γαλαζοπράσινη λαδομπογιά, όπως και τα ξύλινα ταβάνια με τις φαρδιές σανίδες και τα καΐτια.

Συνταγή Μαγειρικής

 Γράμμα της Ανατολής Μελίδου από τη Θεσσαλονίκη

    Παίρνουμε δύο ώριμες ντομάτες. Τις τρίβουμε στον τρίφτη. Βάζουμε μέσα αλάτι, ρίγανη, τρίβουμε λίγο πιπέρι, μια κουταλιά λάδι.

    Τις αφήνουμε να ξεκουραστούν.

    Το κρεμμύδι μετά, σε στρογγυλές ροδέλες, μέσα σε ένα βαθύ πιάτο γεμάτο με νερό, για να μην τσούξουν τα μάτια. Ξεχωρίζουμε τις ροδέλες απαλά, προσέχοντας να μην τις σπάσουμε. Τις αφήνουμε κι αυτές σε μιαν άκρη.

    
    Τις πατάτες, όχι πολλές, μια δυο, σε μικρά κυβάκια.

Νταμάρι είναι και σπάμε πέτρα

 Γράμμα της Ανατολής Μελίδου από τη Θεσσαλονίκη

Αν θες τη συμβουλή μου φύγε από το χωριό

    Περίμενε στην ουρά και είχε μείνει τελευταίος.

    Σάββατο, ημέρα πληρωμής. Όταν έφτασε η σειρά του, ο επιστάτης τον έβαλε να υπογράψει ένα χαρτί και μετά του έδωσε τα χρήματα.

    - Κοίτα, του λέει, από Δευτέρα μην ξανάρθεις.

    - Τι εννοείς; ρώτησε.

    - Απολύεσαι, αυτό εννοώ.

    - Μα πώς, τι παράπονο έχετε; Δεν ερχόμουν στην ώρα μου, δεν έσπαγα καλά τις πέτρες;

Μπα κι γλέπ’ς κι του γαϊδούρ’ του θ’κό μ’;

 Γράμμα του Γιώργου Παληγεώργου από το Αγρίνιο

    Εκείνο τον καιρό -παλιά λέμε- όλες οι φαμελιές στα χωριά και στο ύπαιθρο, εξόν απ’ τ’ άλλα τα πράματά τους, είχανε κι απόνα γαϊδούρι για πάσα χρεία στα κουβαλήματα, το καβαλούσανε κιόλας άμα ήτανε εύκαιρο.

    Καμιά φορά τα γαϊδούρια ή έμεναν λυτά ή έκοβαν την τριχιά τους στο δέσιμό της κι έπαιρναν στράτες και χάνονταν, φορές πάαιναν σε σπαρμένα και σ’ αμπέλια κι έκαναν ζημιές και τάπιανε ο δραγάτης και απαιτούσε πεδοκόπι για να τα παραδώκει πίσω στους αφεντάδες τους.

Ήμουν κι εγώ εκεί...

 Γράμμα του Παντελή Γουλάρα από το Δουβλίνο

    Είμαστε μια παρέα μετανάστες. Έλληνες, Κροάτες, Πολωνοί και Ρουμάνοι. Κουτσοπίνουμε τις Guinness μας και συζητάμε. Μαζί μας και ο Χρήστος.

    Ο Χρήστος, παρά το όνομα, δεν είναι Έλληνας. Προέρχεται από μια νησιωτική χώρα της Ανατολικής Αφρικής. Έζησε όμως και εργάστηκε δώδεκα χρόνια στην Ελλάδα. Και μιλάει ελληνικά. Οι Έλληνες όμως, μη μπορώντας να προφέρουν το δύσκολο όνομά του, τον ονόμασαν Χρήστο. Και του έμεινε.

Των λογοκόπων το χαμoγέλιο

 Γράμμα του Βασίλη Χαραλάμπους από τη Λευκωσία

Τρία Ποιήματα

Των λογοκόπων το χαμoγέλιο

__________

Κάποτε θαρρώ πως είναι

μια γκριμάτσα και τούτη

ανάμεσα στις τόσες άλλες

των λογοκόπων* το χαμογέλιο.

Χρόνια κι αρμάθες σύκα…

 Γράμμα του Γιώργου Παληγεώργου από το Αγρίνιο

Σύκα λιβανά

    Ασκώνεις τα μάτια κι η εσπέρα, γιομάτη την αγκαλιά της πορτοκάλια, σκορπάει χρώματα, λίγο πριν ξεθαρρέψουνε τ’ αστέρια. Η άσπρη γραμμή στον ουρανό, π’ αφήνει πίσω του τ’ αεροπλάνο καθώς απομακρύνεται, όλο και ξεθωριάζει και σβιέται κι εσύ, ‘πως το χούι σου άκοπα, μηρυκάζεις τις απορίες σου, από γεννησιμιού σου ίσαμε σήμερα.

    Πόσες Ολυμπιάδες, πόσα χρόνια, πόσους πόλεμους, πόσους όρκους, πόσες φλόγες, πόσα ψέματα, πόσα φραγκόσυκα και πόσα αγκάθια θα μετρήσουμε, κάτω απ’ τ’ αυγουστιάτικα φεγγάρια ιστορώντας; Ουκ έσται τέλος, ‘πως θα έλεγε κι ο Παπατρέχας του Κοραή.

Λιακάδα εντός μου!

 Γράμμα του Γιώργου Παληγεώργου από το Αγρίνιο

    Έβρεχε κι έπρεπε να πάνε αργά το βράδυ, απ’ το Κουκάκι χαμηλά στην Καλλιθέα. Θα πάρουμε ταξί; τον ρώτησε· όχι, θα περπατήσουμε στη βροχή, της απάντησε κι εκείνη ξαφνιασμένη, σχεδόν ενθουσιασμένη, τούδωσε ένα φιλί. Φτάσανε στην Καλλιθέα μουσκίδι, μα έπλεαν στη νιότη τους και στέγνωναν στη φλόγα τους.

    Το πρωί που ξυπνήσανε, τον ρώτησε, πώς του ήρθε ψες η ιδέα να περπατήσουνε νυχτιάτικα μες στη βροχή κι εκείνος άρχισε ξομολογητικά να της φανερώνεται θαρρείς ουράνιο τόξο.

Το Αλφάδι

 Γράμμα της Ανατολής Μελίδου από τη Θεσσαλονίκη

    Καθόμασταν σε μια σκιά με μια φίλη και μιλάγαμε. Απέναντι οι εργάτες του Δήμου δούλευαν μέσα στον ήλιο. Πεζοδρόμηση σε ένα δρομάκι κάθετο στην θάλασσα.

    - Νομίζω από την δεξιά πλευρά τους ξέφυγε λίγο η κλίση, μου λέει η φίλη μου. Τα νερά θα μπαίνουν μέσα στα καταστήματα.

    Όντως από την μία πλευρά, ξέφυγε λίγο η κατάσταση...

    Μα καλά αναρωτηθήκαμε, δεν έχουν εκείνο το εργαλείο, εκείνο που ισιώνει το τσιμέντο; Εκείνο με το υγρό και την σταγόνα στην μέση, που ισιώνει τα πάντα. Αλήθεια πως το λένε;

Είσι μι τα καλά σ’ ουρέ, γιουρτάζ’νι οι γ’ναίκις!

 Γράμμα του Γιώργου Παληγεώργου από το Αγρίνιο

Σοκολατάκια Μαργαρίτα

    Εκειά τα χρόνια, φόντε οι διάτες των προεστών ήτανε νόμος, οι νέοι κι οι κοπέλες παντρεύονταν κατά τα πεναίματα του προξενητή και κατά τη σιάξη των πατεράδων τους, που δέχονταν να συμπεθερέψουν.

    Έτσι και παντρεύονταν οι κοπέλες, εξόν που άλλαζαν αφεντικό – απ’ τον πατέρα και τους αδερφούς, στον πεθερό, στον άντρα και στα κουνιάδια -, άλλαζαν κι επώνυμο κατά νόμο κι έπαιρναν το επώνυμο τ’ αντρός τους, άλλαζαν κι όνομα κατά χούϊ· άμα κάποια έπαιρνε Κίτσο την έλεγαν Κίτσαινα, άμα έπαιρνε Μπάκια την έλεγαν Μπάκαινα, Γιάννη Γιάνναινα, Φώτη Φώταινα, Θωμά Θωμέσια, Περικλή Περικλέσια, Σταύρο Σταύραινα κ.ο.κ.

Το μακρύ ζεστό καλοκαίρι του '67

 Γράμμα του Παντελή Γουλάρα από το Δουβλίνο

Ένα τμήμα από τη μεγάλη μας παρέα εκείνου του καλοκαιριού. Όλοι λίγο-πολύ συγγενείς μεταξύ μας πλην του Γρηγόρη. Από αριστερά όρθιοι, Γιώργος, Παντελής ΘΓ, Γρηγόρης, Αφρούλα, Ζωή. Καθισμένοι, Μαίρη, Παντελής Σ., Παντελής ΑΓ (εγώ) και Μιχάλης.

    Πλαταμώνας. Γενέθλιος τόπος. Τόπος ονείρου.

    Εκεί που ο Κάτω Όλυμπος βρέχει τα πόδια του στο σβήσιμο του Θερμαϊκού, βρίσκεται ξαπλωμένος ο Πλαταμώνας. Λίγο μετά το Κάστρο με το ίδιο όνομα, και λίγο πριν τη λιμνοθάλασσα που σηματοδοτούσε το φυσικό όριο της Μακεδονίας με τη Θεσσαλία, βρίσκεται το χωριό του Πλαταμώνα, τελευταίο τότε χωριό της Πιερίας προς το Νότο. Από πάνω του μέσα από φιδογυριστά μονοπάτια ή από τον μοναδικό χωματόδρομο και μέσα από τις κατάφυτες πλαγιές του Ολύμπου μπορούσε κανείς να ανέβει στον Παντελήμονα (τον ένα και μοναδικό τότε) το χωριό γεννήτορα και ιδρυτή του Πλαταμώνα.

Ημέρες του Αυγούστου

 Γράμμα της Ανατολής Μελίδου από τη Θεσσαλονίκη

Τα κορίτσια

    Αγαπώ τις ηλικιωμένες κυρίες που κάθε καλοκαίρι κάνουν τα μπάνια τους στην Αγία Τριάδα, στον Μπαχτσέ, στην Περαία... Κουβαλάνε πάνω τους κάτι από την παλιά Θεσσαλονίκη. Το πρόσωπό τους διάφανο, από τον χρόνο που πέρασε. Το σώμα τους συνήθως βαρύ. Μέσα στην θάλασσα όμως ξαναγίνονται τα μικρά εκείνα κορίτσια, που ερχόταν με τους γονείς τους για μπάνιο, με το καραβάκι. Είναι πρόθυμες, γενναιόδωρα να μοιραστούν όλα τα "μυστικά" τους, ό,τι και να σημαίνει αυτό. Τips ομορφιάς, συνταγές για γιαουρτοζελεδάκια, αναμνήσεις χαρούμενες, φόβους για το τώρα και το μετά, ιδέες για διακόσμηση, πικάντικα στιγμιότυπα, γιατροσόφια. Κι όταν πια μουλιάζουν τα χέρια από την πολλή ώρα μέσα στην θάλασσα, κοιτάζουν με κάποια μικρή κρυμμένη αγωνία.

Καπετάν Πολύβιος ο Τρεχαντηράκης

 Γράμμα του Βασίλη Χαραλάμπους από τη Λευκωσία

    Είναι τώρα καμιά βδομάδα, που ο Καλλίστρατος ο «Λοστρόμος» πασκίζει να πείσει τον καπετάν Πολύβιο τον Τρεχαντηράκη, να πάνε για ψάρεμα. Τον Καλλίστρατο, «Λοστρόμο» συνηθάνε να τον λένε στη Φολέγανδρο και τούτο γιατί διόλου δεν τα κατάφερνε στο ψάρεμα. Μπήκε στη δούλεψη σε πολλά καΐκια, μα όλοι τον διώχνανε κι άκουγε να συχνολένε κείνο το «Εσύ μονάχα για λοστρόμος κάνεις Καλλίστρατε». Κι όλα τούτα μέχρι π’ αγόρασε δικό τρεχαντηράκι, από μια κληρονομιά του θειού του, τ’ Αρτέμη του Κυμιού. Όμως τα ίδια και πάλι. Δεν τα καταφέρνει με το ψάρεμα. Καιρό τώρα προσπαθεί να πείσει τον γέρο Πολύβιο τον Τρεχαντηράκη, να πάνε ψάρεμα ανοιχτά της Φολεγάνδρου, την τέχνη ετούτη της θάλασσας να μάθει. Να, τώρα που τον είδε στο καφενεδάκι, σιμά στο μώλο, αρχίνισε το παρακάλεμα.

Φλεγομένη βάτος

 Γράμμα της Ανατολής Μελίδου από τη Θεσσαλονίκη

    Καλοκαίρι πριν πολλά χρόνια.

    Mέναμε σ' ένα ξενοδοχείο, ακριβώς κάτω από το Κάστρο του Πλαταμώνα. Tο ξενοδοχείο, πάνω στην ακτή. Aπό τα τεράστια παράθυρά έβλεπες μόνο την θάλασσα, κι ήταν σαν να ταξίδευες με καράβι.

    Κατεβαίναμε για πρωινό κάτω στην ειδική αίθουσα, εκεί τρώγαμε και το μεσημέρι. Mπάνιο μπροστά στην παραλία.

    Η θάλασσα ήταν απότομα βαθειά, αλλά αυτό δεν μας πείραζε. Ίσα ίσα... το μεγάλο βάθος έδινε στην θάλασσα, ένα βαθύ γαλάζιο χρώμα. Βουτούσαμε στο γαλάζιο και ήμασταν ευτυχισμένοι... ή είχαμε αυτήν την ψευδαίσθηση. Όταν είσαι νέος αλλιώτικα τα βλέπεις όλα. Ωστόσο ήμασταν πολύ χαρούμενοι.

Η των Κυπρίων Σαλαμίς

Γράμμα του Βασίλη Χαραλάμπους από τη Λευκωσία

Terra incognita

γη άγνωστος

η των Κυπρίων Σαλαμίς

για τούτο τον αλλοφερμένο

που κάθεται

κοιτώντας αδιάφορα

το βαθυκύανο ξάγναντο.

Θέλουν δεν θέλουν

 Γράμμα του Βασίλη Χαραλάμπους από τη Λευκωσία

Σιγοβρέχει
στου Πρωτόκλητου το Μοναστήρι
κι η στρόφιγγα στον αυλόγυρο
δεν στέρεψε ακόμα.
Το μελανούρι
κοιτάει τη σύρτη
λίγα βέρτσια πιο κάτω
και στροβιλίζετα πλάϊ στα βράχια.

Μπάνικη και με καλή φωνή...

 Γράμμα του Γιώργου Παληγεώργου από το Αγρίνιο

Μουφλουζέλης

    Μου φαίνεται ήταν Ιούνιος του 1983, μια γλυκιά βραδιά στη Θεσσαλονίκη, όταν στο "Θέατρο Κήπου" έκαναν την εμφάνισή τους ο Κώστας Ρούκουνας κι ο Γιώργος Μουφλουζέλης - εποχή που το ρεμπέτικο αναβίωνε τη νιότη του. Ο πρώτος ντυμένος άψογα-κυριλέ, με ύφος ευγενικό και μετρημένος, ο δεύτερος ντυμένος πρόχειρα, αλέγρος, απλός και καλαμπουριτζής.

    Ο Ρούκουνας μας καλησπέρισε, μας ζήτησε συγγνώμη γιατί είχε ένα μικρό βράχνιασμα στη φωνή, εξ αιτίας ενός κρυώματος, όπως είπε - μετά από κάποιους μήνες πέθανε - και μας έλεγε δυο λόγια για το κάθε τραγούδι που θα ακολουθούσε, π.χ. θα σας πω στη συνέχεια ένα τραγούδι δικό μου ή του Κώστα Σκαρβέλη ή του Σπύρου Περιστέρη κ.ο.κ.

Παρελθόν

Γράμμα του Ανδρέα Μαρολαχάκη από τη Χαράδρα Ημαθίας

    Το νεκροταφείο ήταν γεμάτο, όλοι σχεδόν οι κάτοικοι της πόλης ήταν παρόντες. Όλοι τους ήρθαν ν’ αποχαιρετήσουν το άτυχο κορίτσι.  Οι περισσότεροι  ήταν δακρυσμένοι, αλλά και οι υπόλοιποι, παρ' όλο που δεν είχαν δακρύσει, με κόπο έκρυβαν τη συγκίνησή τους. Αμίλητοι είχαν παρακολουθήσει την εξόδιο ακολουθία μέσα στα κλάματα των συμμαθητριών του κοριτσιού και στους σπαραχτικούς λυγμούς της κυρίας Ελευθερίας. Δίπλα στο φέρετρο στεκόταν ο πατέρας της, ο καπετάν Μάρκος, αμίλητος, αγέρωχος, σαν όλα αυτά που συνέβησαν να μην τον αφορούσαν, σαν να ήταν όλα ξένα γι αυτόν.

Donde Estas Yolanda

Γράμμα του Δημήτρη Κουκούδη από τη Βέροια

Η περσινή καντινούλα ...ήρθε πάλι απόψε

      Η περσινή καντινούλα που εμφανίστηκε πέρσι τέτοια μέρα κι έφυγε με τις πρώτες βροχές και τα κρύα του φθινοπώρου, ήρθε πάλι απόψε.

     Ήρθε αργά το βράδυ παίζοντας την Γιολάντα  στα μεγάφωνα και μου χτυπούσε ο καντινιέρης τα κουδούνια να κατέβω.

      - Άντε παππού Δημήτρη κατέβα αργήσαμε.

        Πέντε-πέντε, τα κατέβηκα τα σκαλιά.

Οχτώ μέρες πίσω απ' τον ορό, με φόντο τον Αράκυνθο

Γράμμα του Γιώργου Παληγεώργου από το Αγρίνιο

Το Νοσοκομείο Αγρινίου. Στο βάθος φαίνεται ο Αράκυνθος

     Ο Αράκυνθος κρέμονταν έξω απ’ το παραθύρι του θάλαμου 215 της παθολογικής. Στιγμές νόμιζες πως είχε μαζευτεί το βουνό να βλέπουμε λίγο ουρανό εμείς που νοσηλευόμασταν στο θάλαμο κι άλλες φορές νόμιζες πως ο ουρανός λιγοστεύει, καθώς έχανες τον κόσμο, κι έπαιρνες το μήνυμα ότι η φθορά έρχεται από παντού. Νοσηλευόμουνα, με πόνους ανυπόφερτους στην κοιλιά- διακόσια μαχαίρια έστριβαν μέσα μου-, στο Νοσοκομείο Αγρινίου.

Ο Αλωνάρης πάει να κρεμάσει το καπέλο του!

Γράμμα του Γιώργου Παληγεώργου από το Αγρίνιο

Στρίβει αγάλι ο Αλωνάρης...

(Φωτογραφία από το ktsardaklis.blogspot)

     Στρίβει αγάλι ο Αλωνάρης, να πάει να κρεμάσει το καπέλο του στο καρφί του χρόνου, κι αυτός κάθεται στο καραούλι να ιδεί τ’ αστέρια ν’ ασκώνονται απάνω απ’ το χωριό κι απάνω απ’ τον κάμπο και το λόγγο- το φεγγάρι στη χάση του- κι αγρικάει τους ασίγαστους τζίτζικες και τα τριζόνια, που χτυπάνε το χαβά τους, ‘πως άκοπα οι ψυχές των ανθρώπων.

     Φκιάνει φαντασίες ανάκατες με μνήμες κι αποθυμιές κι αγάπες χαμένες για τους παλιούς Αλωνάρηδες, μα πλιότερες φαντασίες για τους Αλωνάρηδες που θα κοπιάσουν σα μπροστά· θέλει να βγάλει την καρδιά του στο σιγαλό μαΐστρο, να ξεπικράνει απ’ τα πικρά συναπαντήματα που σύλλαχε στις στράτες του ίσαμε τώρα.

Ιστορίες από την Κίσσαμο - Επίλογος

Γράμμα της Φρίντας Μαράκη από την Πραιτώρια Ηρακλείου Κρήτης

     Γνώρισα τον Αντρέα, τα παιδιά που περιγράφει στα διηγήματά του και τους άλλους μας συμμαθητές λίγο μετά την πρωτοχρονιά του 1971, όταν βρέθηκα με μεταγραφή στο εξατάξιο τότε γυμνάσιο Κισσάμου. Ξεχωριστός από τότε. Ζωηρός, έξυπνος, σκανταλιάρης, αυθεντικός,  δυνατό και θαρραλέο  παιδί, εξαίρετος αθλητής. Οι στενές παρέες μας ήταν διαφορετικές, όμως είχα την ευκαιρία ν’ αναγνωρίσω σε διάφορες περιστάσεις πολλά καλά στοιχεία του χαρακτήρα του. Μετά το σχολείο χαθήκαμε. Ώσπου πριν ένα χρόνο περίπου «έπεσα» σ’ ένα διήγημα, που είχε δημοσιεύσει στο διαδίκτυο. Ήταν ένα απ’ τα πρώτα του διηγήματα, που αφορούσαν την παλιά του γειτονιά και τα παιδικά του χρόνια. Χάρηκα τόσο πολύ που ξαναβρεθήκαμε και που εξακολουθούσε να είναι ξεχωριστός μ’ έναν άλλο τρόπο. Έκτοτε επικοινωνούμε συχνά και μαθαίνουμε ο ένας τη «διαδρομή» του άλλου.

Ιστορίες από την Κίσσαμο - Πρόλογος

Γράμμα του Γιώργου Τσιμπογιάννη από την Αθήνα

     Εικόνες και μορφές του χθες από τον τόπο που γεννήθηκα και μεγάλωσα ξαναζωντάνεψαν, χάρη στην ικανότητα του φίλου και συμμαθητή Ανδρέα Μαρολαχάκη, να εξιστορεί και να περιγράφει γεγονότα με τόση γλαφυρότητα και παραστατικότητα, που εμένα προσωπικά δεν με εξέπληξε. ΄Ηδη είχα διαπιστώσει αυτό του το ταλέντο, από τη συγγραφή και παρουσίαση ενός θεατρικού έργου, στο Γυμνάσιο Καστελλίου που είχε εντυπωσιάσει και συγκινήσει, καθώς και από το πρώτο του βιβλίο «Ιστορίες από το Κακοσούλι».

Πρωινό αεράκι (Το ξύπνημα των αισθήσεων εναλλακτικά)

Γράμμα του Παντελή Γουλάρα από το Δουβλίνο

Χαζεύω το λιμάνι. Ούτε μπαίνει, ούτε βγαίνει πλεούμενο

     Είναι τυχερός πραγματικά κάποιος που ζει στο Dun Laoghaire (διαβάζεται Νταν Λίρι ή Ντον Λέρι ανάλογα με την προφορά αυτουνού που το λέει). Ένα μικρό γραφικό προάστειο του Δουβλίνου με περίπου εικοσιπέντε χιλιάδες κατοίκους, συμπεριλαμβανομένων και των κοντινών μικρότερων προαστείων, πρώην χωριών της επαρχίας του Δουβλίνου. Παλιότερα γράφονταν ως Dun Laoire ή και Dunleary. Κάτι παραπάνω από 100 χρόνια πριν, ονομάζονταν Kingstown.

Με την κουβέντα μικραίνει η στράτα κι ο αποσταμός

Γράμμα του Γιώργου Παληγεώργου από το Αγρίνιο

...πρώτο το γαϊδούρι το λάιο και πίσω τα μουλάρια...

     Πάσα βράδυ, με που ξεκάμπαε τ’ άστρι το σημαδιακό, φορτώναμε τα μουλάρια με τσόλια γιομάτα καπνό και κινάγαμε για το χωριό, ότι με το σκοτάδι η βλεπή παραδίνονταν κι η δουλειά τέλευε. Βάναμε και στο γαϊδούρι κλαρί για τις γίδες και τα μανάρια και κάνα τσόλι γιομάτο αγριόβλητα και γλιστρίδα κι από κοντά εμείς· τα ποδάρια μας ήξεραν το δρόμο ακόμα και στα εφτά σκοτάδια, το ίδιο και τα ποδάρια των ζωντανών.

Η αύρα στο άβατο

Γράμμα του Γιώργου Παληγεώργου από το Αγρίνιο

Μονή Καρακάλου

     Καθισμένος, μ’ ένα βιβλίο στο χέρι, στο κιόσκι έξω απ’ το μοναστήρι, άφηνε το βλέμμα του πέρα ως την ανατολή, π’ αχνό κοντύλι ζωγράφιζε τη Θάσο πάνω στο γαλάζιο και γεύονταν την αύρα. Κι έπαιρνε τον αντικατοπτρισμό σαν απόκριση κι αντίδωρο της θαλάσσης κι ανάπλαθε εικόνες απ’ τον παρελθόν κι έφκιανε φαντασίες για το μέλλον και γύριζε στο τώρα, πούβλεπε το ποδάρι του Άθωνα να λούζεται στα νερά του πελάγου.

Αναμνήσεις μέσα από τα χαλάσματα

Γράμμα του Γιώργου Πριόβολου από τον Καταρράκτη της Άρτας

Το χάλασμα παλιό κατώι που πάνω του ήταν το σπιτάκι

     Στέκει εδώ και 43 χρόνια μισογκρεμισμένο, ερειπωμένο, πνιγμένο μέσα στα βάτα, και τις τσουκνίδες.

     Και όμως εδώ ήταν το πατρικό σπίτι, στο χωριό που γεννήθηκε ο πατέρας Βασίλης, τα άλλα δύο αδέλφια και οι τρεις αδελφές. Στον Καταρράκτη Άρτας, στα Τζουμέρκα. Η γιαγιά Ρίνα έμεινε χήρα από νωρίς. Ο παππούς Γιώργος, νέος συμμετείχε σε εκστρατευτικό σώμα της Ελλάδος στην Τουρκία. Αιχμαλωτίστηκε, και όταν γύρισε πάλι στην πατρίδα, ήταν ήδη πολύ ταλαιπωρημένος και ασθενής. Το 1943 ανεβαίνοντας από την Άρτα στο χωριό πέθανε από ημιπληγία*.

Ταξιδιώτης με αιτία Νο 3

Γράμμα της Φυλιτσας Σοφιανού από τη Θεσσαλονίκη

     Ο φετεινός Απρίλης, ήταν ένας διαφορετικός Απρίλης, λόγω κορονοϊού και καραντίνας για μεγάλο μέρος του κόσμου. Η αδυναμία μετακίνησης και το κλείσιμο σχεδόν όλων των παρεχόμενων υπηρεσιών, μας καθήλωσε στο σπίτι.

Ο ναυαγός

Γράμμα της Ελένης Δημητριάδου από τη Θεσσαλονίκη

Ο “ναυαγός” (Φωτογραφία Α. Βογιατζή, Αρχείο Γ. Κανατά)

     Καλοκαίρι του 1962. Έχουμε αφήσει πίσω μας στη Βέροια το μπαμπά να δουλεύει και να ζεσταίνεται, κι εμείς οι τρεις - η μαμά, η αδελφή μου η Φιφή κι εγώ - το σκάμε για τη Χαλκιδική. Διακοπές και μπάνια στις Καλύβες, ίσα κάτω από τον Πολύγυρο την πατρίδα της μαμάς, παρέα με τη θεία Χρυσάνθη και το γιό της το Γιαννάκη. Ο εξάδελφός μου ο Γιαννάκης είναι το καμάρι της οικογένειας. Φοιτητής Ιατρικής, πολύ έξυπνος, άριστος στα γράμματα. Και πολύ καλός, και πολύ τον αγαπώ.

Μέρες Πανδημίας. Μερικές συγκρίσεις ανάμεσα στην Ελλαδα και στην Ιρλανδία

Γράμμα του Παντελή Γουλάρα από το Δουβλίνο

Πρώτη εβδομάδα του lockdown. Δρόμοι έρημοι αν και μόλις έχει νυχτώσει

     Είχα προγραμματίσει να ταξιδέψω στην Ελλάδα στις 21 Μαρτίου για καμιά δεκαριά μέρες. Δυστυχώς η εξάπλωση της πανδημίας και στις δυο χώρες με ανάγκασε να παραμείνω στην Ιρλανδία, σε συνθήκες απομόνωσης κατ' οίκον, όπως όλοι σχεδόν οι κάτοικοι της χώρας. Έχοντας την άνεση χρόνου, άρχισα να ενημερώνομαι πιο αναλυτικά για το τι συμβαίνει στην κάθε μια απ' της χώρες. Αυτήν της καταγωγής και αυτήν της διαμονής στον οποίο βρίσκομαι τα πέντε τελευταία χρόνια.

Το μάθημα της Φυσικής και η Άννα. Μια ιστορία από την Κίσσαμο

Γράμμα του Ανδρέα Μαρολαχάκη από τη Χαράδρα της Ημαθίας

Άννα

     «Να το βάλετε καλά στο μυαλό σας! Ό,τι δεν επιτρέπεται, απαγορεύεται». Αυτή ήταν η συνηθισμένη επωδός μετά από κάθε ομιλία γυμνασιάρχη ή διευθυντή του σχολείου. Με αυτόν τον τρόπο έβαζαν ένα αυστηρό πλαίσιο στο τι θα μπορούσαμε να κάνουμε χωρίς να τιμωρηθούμε και τι όχι. Όλες οι απαγορεύσεις κρεμόταν  πάνω μας όπως  η «Δαμόκλειος σπάθη». Για να είναι σίγουροι οι διευθύνοντες, ότι δεν θα αντιμετώπιζαν από μέρους μας δικαιολογίες του τύπου «δεν το γνώριζα» ή «δεν το κατάλαβα», μας ξεκαθάρισαν τι επιτρέπεται και φρόντιζαν να μας το υπενθυμίζουν τακτικά και να μας κρατάνε ήσυχους  με τον φόβο της τιμωρίας. 

Κωστής. Μια ιστορία από την Κίσσαμο

Γράμμα του Ανδρέα Μαρολαχάκη από τη Χαράδρα της Ημαθίας

Κωστής

     Ύψωσε το ποτήρι του λίγο πάνω απ’ το μέτωπό του, κοίταξε το περιεχόμενό του με ύφος ειδικού, αν και εμένα μου φάνηκε κάποια λαγνεία στο βλέμμα του. Κούνησε ελαφρά το ποτήρι και το κοκκινωπό υγρό που ήταν μέσα, ευκίνητο, άλλαζε θέση αναλόγως με την ώθηση που έδινε στο ποτήρι. Ύστερα αργά, σχεδόν τελετουργικά, έφερε με προσοχή το ποτήρι στα χείλη του. Έβαλε στο στόμα του μια γουλιά απ’ το ντόπιο κρασί, πλατάγισε τη γλώσσα του με φανερή ικανοποίηση και αργά άφησε το υγρό να περάσει απ’ τον οισοφάγο του. Άφησε ένα ελαφρύ αναστεναγμό να ξεφύγει απ’ τα χείλη του και είπε με επισημότητα: «Ενός χρόνου, με μπόλικο γύψο».

Χρυσάνθη

Γράμμα των Ελένης Δημητριάδου και Ανατολής Μελίδου από τη Θεσσαλονίκη

Φωτογραφία Ανατολής Μελίδου

     Γιώργη,

     Αυτό είναι το τρίτο γράμμα που σου στέλνω.

     Από την ώρα που έφυγες, τίποτε άλλο δεν κάνω, παρά μόνο να σε σκέπτομαι και να ετοιμάζομαι για το φευγιό.

     Γιατί το ξέρεις, χωρίς εσένα, ζωή δεν έχει στον τόπο αυτό. Ο Θύμιος της Χρήσταινας, στο γράμμα που έστειλε στη μάνα του, γράφει πως είστε μαζί, πως κοιμάστε στο ίδιο δωμάτιο και πως πιάσατε δουλειά στη φάμπρικα.

     Γιώργη μου, γιατί δεν απαντάς στα γράμματα που σούστειλα;

Κουβέντα με την πέτρα

Γράμμα του Γιώργου Παληγεώργου από το Αγρίνιο

     Αφού απομαζώναμε τα καπνά, ο πατέρας καταπιάνονταν, εξόν απ’ τη λιάστρα [1], με δουλειές που είχανε αμεληθεί τον καιρό της μεγάλης φούριας του καπνού. Τα ξύλα του χειμώνα, τα μερεμετίσματα στις φράχτες και στις πεζούλες ήτανε οι πρώτες του έγνοιες.

     Το σπίτι ήτανε σε μια κατηφοριά απότομη· για να φκιάσει ισιάδες για την αυλή και τον κήπο είχε σηκώσει πεζούλες και μια μάντρα αψηλή, ξερολιθιά καμιά τριανταπενταριά ωριές μάκρος και ψήλος σε μεριές-μεριές απάνω από δυο ωριές.

     Κάθε χρόνο, η μάντρα, με τις ανοιξιάτικες βροχές, όλο και σε κάποια μεριά της σπόριζε[2], καμιά φορά και σε μεγάλο κομμάτι της κι έμενε να χάσκει ίσαμε τα τέλη Αυγούστου- αρχές Σεπτέμβρη.

Ο Μυστικός μου Κήπος

Γράμμα της Ανατολής Μελίδου από τη Θεσσαλονίκη

Στο μικρότερο μπαλκόνι υπάρχει η κερασιά

     Οι μυστικοί κήποι της Θεσσαλονίκης, έτσι τους λέει η φίλη μου η Λένα.

     Και έχει απόλυτο δίκιο.

     Περπατάς φερ' ειπείν σε μια λεωφόρο της πόλης και εντελώς τυχαία, χωρίς ιδιαίτερο λόγο, κοιτάς δεξιά... ή αριστερά. Και φανερώνεται μπροστά σου, ένα μέρος πανέμορφο, με δένδρα ή λουλούδια. Ένας μικρός παράδεισος.

     Έχω "ανακαλύψει" τέτοια απρόσμενα μέρη, πάρα πολλές φορές. Και ειδικά στο κέντρο.

     Μικρές οάσεις. Μικρά μυστικά που ομορφαίνουν την πόλη, και της δίνουν ανάσες ζωής.

     Σήμερα θα σας περιγράψω τον δικό μου κήπο. Τον δικό μου, μυστικό κήπο.

Εκεί... στην ανατροπή της ερημιάς!

Γράμμα του Γιώργου Παληγεώργου από το Αγρίνιο

Το ξωκκλήσι τ' Αη Γιώργη

     Από μέρες 'τοιμάζονταν το προαύλιο τ' Αη-Γιώργη* κι όταν έπρεπε όλα ήταν έτοιμα, ταχτοποιημένα όλα και καλά.

     Ήτανε 10 Αυγούστου, μέρα Τρίτη και καθώς οι σκιές χάνονταν στον ερχομό της εσπέρας, έφτασαν οι ηθοποιοί με το σκηνοθέτη, να δουν το χώρο, το σκηνικό και το φωτισμό κι είπανε, "μπράβο, χώρος όμορφος... και μέσα τη φύση, μπράβο σας, μπράβο! Και το 'ξωκλήσι όμορφο, μπράβο!".

     Ο κόσμος τόξερε, θα παιζόταν θέατρο στο προαύλιο τ' Αη-Γιώργη. Τα παιδιά του Πολιτιστικού Συλλόγου τόχαν φροντίσει κι αυτό, όπως κι όλα τ' άλλα.

Οι νεράιδες και τα στοιχειά των Πιερίων (Ροζ πανσέληνος)

Γράμμα του Ανδρέα Μαρολαχάκη από τη Χαράδρα της Ημαθίας

     Υπάρχουν κάποια στερεότυπα που καθορίζουν  τη συμπεριφορά μας και μας οδηγούν σε επιλογές τελείως διαφορετικές σε σχέση με αυτές που θα είχαμε σε κάποια άλλη περίπτωση. Ποτέ δεν κατάλαβα γιατί το ροζ  είναι το αγαπημένο χρώμα των κοριτσιών κι όχι και των αγοριών.  Μάλιστα αν κάποιο αγόρι έδειχνε κάποια προτίμηση σ’ αυτό το απαλό χρώμα κινδύνευε να χαρακτηριστεί  με υποτιμητικά σχόλια. Παρ’ όλο που με γοήτευε το ροζ χρώμα, ποτέ μα ποτέ στην εφηβεία μου δεν τόλμησα να φορέσω κάποιο ρούχο αυτής της απόχρωσης. Σε μια τολμηρή έξαρση της «στιλιστικής» συμπεριφοράς μου φόρεσα αρκετές φορές κόκκινες μπλούζες και είχα και μία κόκκινη ζακέτα σε μια εποχή που όλοι οι συμμαθητές μου φορούσαν ρούχα γκρι και καφέ αποχρώσεων. Βέβαια δεν έλειπαν τα ρούχα στο μπλε και το μαύρο. Έτσι πέρασε μια ολόκληρη εποχή, που δεν τολμούσα να δείξω την προτίμησή μου σ’ ένα χρώμα που μάλλον με γοήτευε.

Τα τσουρέκια

Γράμμα της Ελένης Λιάκου-Μπίκου από την Ξάνθη

     Μια φορά και έναν καιρό δύο πράγματα χαρακτήριζαν την Μεγάλη εβδομάδα.

     Τα πρωινά οι ετοιμασίες για να υποδεχθούν την Ανάσταση και τα βράδια με κατάνυξη να παρακολουθήσουν το δράμα του Χριστού προς την Σταύρωση και την Ανάσταση Του.

     Μια από τις ετοιμασίες ήταν η παρασκευή τσουρεκιών από τις νοικοκυρές, ιεροτελεστία και βάσανο και ανησυχία αν θα φουσκώσουν και θα πετύχουν τα τσουρέκια.

     Θυμάμαι την μαμά μου να πιάνει την μαγιά, να ζυμώνει, να χάνει τον ύπνο της όλο το βράδυ, παρακολουθώντας αν φούσκωσαν, την ικανοποίηση της όταν η ζύμη τριπλασιαζόταν, το πλάσιμο σε καλλιτεχνικές πλεξίδες και το απαραίτητο μικρό τσουρεκάκι για την αφεντιά μου με το κόκκινο αυγουλάκι για στόλισμα.

Το Κόκκινο Σπίτι

Γράμμα των Ελένης Δημητριάδου και Ανατολής Μελίδου από τη Θεσσαλονίκη

     Το χιόνι είχε σκεπάσει την πόλη εκείνον τον χειμώνα. Ήταν από τους πιο κρύους χειμώνες λέγαν οι ειδικοί. Ήταν ο πιο όμορφος χειμώνας της ζωής του, έλεγε εκείνος.

     Ήταν ο χειμώνας που είχαν σμίξει. Ο χειμώνας με τα θαύματα. Πιασμένοι από το χέρι, περπάταγαν σε όλη την πόλη. Ανακάλυπταν ο ένας τον άλλον και συνάμα ήταν και σαν να ανακάλυπταν την πόλη. Την πόλη της, γιατί αυτός ήταν επισκέπτης.

     Θυμάται ακόμη τον ανεπαίσθητο ήχο που έκαναν τα παπούτσια τους στο χιόνι, το πρώτο βράδυ της γνωριμίας τους. Εκείνη, με μεγάλη παρέα σε μία μπουάτ, από τις λίγες που είχε τότε η πόλη, στην περιοχή Χαριλάου, πίσω από το γήπεδο του Άρη. Ήταν κι αυτός εκεί, μόνος. Βρέθηκε γνωστός με κάποιους από την παρέα, κάθισε μαζί τους. Αντίκρυ της. Κοιταζόντουσαν όλο το βράδυ. Το ’νιωσε αυτή. «Κάτι έρχεται», σκέφτηκε και ταράχθηκε. Σαν να φοβόταν κιόλας.

Μένουμε σπίτι

Γράμμα της Άρτεμης Καλογήρου από το Λιτόχωρο Πιερίας

Η πλατεία. Δεν κυκλοφοράει κανείς

     Μένουμε Σπίτι, κοινωνική απομόνωση με πιο ωραία λόγια.

     Φοβάμαι, δεν το κρύβω, ξέρω ότι δεν πρέπει να εκτεθώ στον ιό. Πώς να μην φοβάμαι; Βλέπω τους Ιταλούς, ανθρώπους του κεφιού, του γλεντιού και της καλοπέρασης που πεθαίνουν κατά εκατοντάδες και λυπάμαι τόσο πολύ!

     Κι αυτός ο πανικός στην τηλεόραση, όλοι οι «ειδικοί» στο skype παρουσιάζονται με φόντο την βιβλιοθήκη τους. Είναι βλέπεις σοβαροί, έχουν διαβάσει πολύ στην ζωή τους.

     Έτσι για πρωτοτυπία κάποιος να έχει για φόντο ένα έργο τέχνης, την θέα από το παράθυρο ίσως;

     Μας μαστουρώνουν στον τρόμο ενώ οι ίδιοι αξιοποιούν την πανδημία για να αυτοπροβληθούν.

Η νύχτα με τις λεοπαρδάλεις

Γράμμα των Ελένης Δημητριάδου και Ανατολής Μελίδου από τη Θεσσαλονίκη

     Εδώ και πολλές μέρες, αποκλεισμένες στα σπίτια μας, βλέπουμε πίσω από τα τζάμια ανθρώπους να κυκλοφορούν με μάσκες και γάντια. Παρατηρώντας αυτό το απίστευτο θέαμα, θυμηθήκαμε μια σουρεάλ νύχτα που ζήσαμε, λίγο πριν τα πάντα σχεδόν μετατραπούν σε σουρεαλιστικά …

1. Φάση πρώτη

     «Κάνει κρύο παγωνιά, θέλω τζάκι και γωνιά». Περασμένες 10 το βράδυ, ο Βαρδάρης ξυρίζει και πετσοκόβει, κι εμείς με την Ανατολή επιστρέφουμε από μια εκδήλωση, κάπου στο Ντεπό.